yemenliler ne demek?

Yemenliler (), Yemen Arapçasını konuşan ve ortak tarih ve kültürü paylaşan bir topluluk olarak Yemen'de ortaya çıkmış millettir. Tarih boyunca Yemen'de ikamet etmiş olan farklı grupların karışımıyla yeni bir kimlik oluşturmuşlardır; Araplar, Yemenli kimliğini oluşturan en büyük gruptur.¹

Etimoloji

Yemen, adını İslâm coğrafyacılarına göre Dünya'nın merkezi olarak kabul edilen Mekke'nin güneyinde, sağında kalmasından dolayı almıştır. Yemenliler kelimesi Yemen'in nisbet hali olan Yemen'e ait () sözcüğünden türetilmiştir.²

Tarihçe

Antik zamanlarda Güney Arabistan bölgesi yağışlı bir bölge olduğu için tarım medeniyetleri vardı. 4. yüzyılda Yemen kısa süreliğine Aksum Krallığı tarafından işgal edilmiştir. 570 yılında Sasani İmparatorluğu tarafından işgal edildi. 628 yılında Yemen'de İslam'ın yayılmasıyla birlikte bölge Sasani kontrolünden çıktı.

16. yüzyılda Osmanlı tarafından fethedildi.1839'da İngilizler Aden'de bir Koloni kurdular. Böylece Yemen Kuzey ve Güney olarak ikiye ayrıldı. 1918 yılında Osmanlı'nın Yemen'den çekilmesiyle Kuzey Yemen'de İmam Yahya önderliğinde krallık rejimi kuruldu. 1962'de devrim ile birlikte Yemen Arap Cumhuriyeti kuruldu. 1967'de Güney Yemen bağımsızlığını kazandı. 1990 yılında iki devlet birleşerek Yemen Cumhuriyeti halini aldı.

Dil

Yemenliler resmî yazışmalar, eğitim, ticaret ve medyada Modern Standart Arapça'yı kullanırken gündelik iletişimde Yemen Arapçası'nı kullanmaktadır.³ Yemen Arapçası, muhafazakar bir dil olduğu için Modern Arapça'dan farklı olmak üzere Klasik Arapça'ya daha yakındır.⁴ Yemen Arapçası'nın alt grupları olarak Mahri, Sakot ve Hadramaut lehçeleri de konuşulmaktadır.

Din

Yemenlilerin inancının çoğunluğunu İslam oluşturmaktadır. Kuzeydoğu bölgesinde genelde Şiiliğin alt kolu olan Zeydiler yaşamaktadır. Sünniler genelde güney, güneybatı bölgelerinde yaşar. Bu mezhepler dışında İsmailik ve İbadilik mezhepine mensup Yemenliler de bulunmaktadır. İslam dışında; Batılı iddialara göre 40.000 civarında Hristiyan⁵ ve 200.000 Hindu⁶ yaşamaktadır.

Sosyal hiyerarşi

Yemen'de 1962 yılında Yemen Arap Cumhuriyeti'nin kurulmasıyla resmî olarak sosyal tabakalaşma kaldırılmış olsa da pratikte kalkmamıştır. Yemen toplumunda hala hiyerarşik sistemler bulunmaktadır. Birçok aşiret Yemen'de hala etkindir. Tabakalar genelde soy, meslek gibi kriterlere göre belirlenir ve evlilikler genelde grup içinde olur.⁷

Her kabile üyesinin Cenbiye adında bir hançeri vardır. Kabile üyelerinin evlerinde makineli tüfekler, el bombası fırlatıcı gibi ağır silahlar bulunmakla birlikte hafif toplar da bulunabilir.

Yemen'deki hiyerarşik gruplar beşe ayrılmaktadır. Hiyerarşinin en tepesinde Sada denilen din adamları ve şeyhler vardır. Bunları yargıçlar takip eder. Üçüncü hiyerarşik grup, aşiretlere mensubu, genellikle tarım ve ticaretle geçinen arazi sahibi köylüler olan kab'ildir. Dördüncü grup, zanaatkar ve kasap gibi işlere sahip arazi sahibi olmayan mazayanah grubudur. Grupların en altında köleler (a'bid) vardır. Bu grubun içinde daha da altta olan hizmetkarlar anlamına gelen el-Ahdam grubu vardır.⁸

Diaspora

Yemen diasporası büyük ölçüde 70.000 ila 80.000 Yemenlinin yaşadığı Birleşik Krallık'ta yoğunlaşmıştır . ABD'de 20.000'den fazla, İtalya'da 2.812 Yemenli yaşamaktadır. Ayrıca Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri, Katar, Bahreyn, Malezya, Endonezya, Brunei ve eski SSCB ülkelerinde yaşamaktadırlar. Bununla birlikte 1940'ların sonlarında gerçekleşen Sihirli Halı Operasyonu ile İsrail'de 350 bin civarında Yemen Yahudisi yaşamaktadır.⁹

Önemli Yemenliler

• İbn Haldun, Yemenli sosyolog, filozof ve tarihçi.
• Abdullah el-Baradouni, Yemenli önde gelen bir şair ve yazar
• Tevekkül Karman, Yemen Türkü Nobel Ödüllü gazeteci, politikacı ve insan hakları aktivisti
• Hind el-Eryani, Yemenli gazeteci ve Kadın hakları, LGBT aktivisti
• Amal el-Başa, "Yemen'in en ünlü feministi" olarak tanınan aktivist
• Bedir bin Hirsi, Yemenli yönetmen

Ayrıca bakınız

• Yemen
• Yemen Türkleri
• Yemen Yahudileri

Kaynakça

Orijinal kaynak: yemenliler. Creative Commons Atıf-BenzerPaylaşım Lisansı ile paylaşılmıştır.

Footnotes

1. купить книгу и найти похожие {{!}} Магазин научной книги URSS.ru {{!}} ISBN 978-5-9710-6562-3 | erişimtarihi = 4 Kasım 2022 | çalışma = urss.ru | arşivurl = https://web.archive.org/web/20050206220946/https://urss.ru/cgi-bin/db.pl?cp=&page=Book&id=250155&lang=Ru&blang=ru&list=Found | arşivtarihi = 6 Şubat 2005}} ↩

2. ↩
3. ↩
4. ↩
5. ↩

6. PEW-GRF | erişimtarihi = 6 Kasım 2022 | çalışma = globalreligiousfutures.org | arşivurl = https://web.archive.org/web/20140123092624/http://globalreligiousfutures.org/countries/yemen#/?affiliations_religion_id=14&affiliations_year=2020&region_name=All%20Countries&restrictions_year=2016 | arşivtarihi = 23 Ocak 2014}} ↩

7. ↩

8. Hall, Bogumila. “Subaltern Rightful Struggles, Comparative ethnographies of the Bedouin villagers in the Naqab, and the akhdam slum dwellers in Sana’a.” Ph.D. diss., European University Institute, 2016. ↩

9. ↩