davranışsal değişiklikler ne demek?
Davranışsal değişiklikler, bireylerin alışkanlıklarında, tepkilerinde veya davranış kalıplarında meydana gelen dönüşümlerdir. Bu değişiklikler bilinçli çabalarla veya çevresel faktörlerin etkisiyle ortaya çıkabilir. Davranışsal değişiklikler, hem olumlu (örneğin, sağlıklı beslenme alışkanlıkları edinme) hem de olumsuz (örneğin, sigara içmeye başlama) yönde olabilir.
Davranışsal Değişikliklerin Nedenleri:
- Motivasyon: Bireyin değişime olan isteği ve inancı.
- Bilişsel Faktörler: Bilgi, inançlar, tutumlar ve algılar.
- Duygusal Faktörler: Stres, kaygı, depresyon gibi duygusal durumlar.
- Çevresel Faktörler: Sosyal normlar, kültürel etkiler, ekonomik koşullar.
- Biyolojik Faktörler: Genetik yatkınlık, nörolojik durumlar.
Davranışsal Değişikliklerin Türleri:
- Planlı Davranış Değişikliği: Bireyin bilinçli olarak hedeflediği ve adım adım uyguladığı değişikliklerdir. Örneğin, sağlıklı%20beslenme alışkanlığı edinmek.
- Spontan Davranış Değişikliği: Aniden ortaya çıkan ve genellikle dışsal bir olay veya deneyim sonucu meydana gelen değişikliklerdir.
- Evrimsel Davranış Değişikliği: Zaman içinde kademeli olarak gelişen ve genellikle öğrenme ve deneyim yoluyla şekillenen değişikliklerdir.
Davranışsal Değişikliklerin Aşamaları (Trans teorik Model):
- Ön Düşünce Aşaması (Precontemplation): Değişim düşüncesinin olmadığı aşama.
- Düşünme Aşaması (Contemplation): Değişimi düşünmeye başlama, ancak henüz kararsızlık.
- Hazırlık Aşaması (Preparation): Değişim için plan yapma ve hazırlıklara başlama.
- Eylem Aşaması (Action): Değişimin aktif olarak uygulandığı aşama.
- Sürdürme Aşaması (Maintenance): Değişikliği sürdürme ve geri dönüşü önleme aşaması.
- Sonlandırma Aşaması (Termination): Değişikliğin kalıcı hale geldiği ve geri dönüş riskinin ortadan kalktığı aşama (bazı modellerde yer almaz).
Davranışsal Değişiklik Teknikleri:
- Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT): Düşünce ve davranış kalıplarını değiştirmeye odaklanır.
- Motivasyonel Görüşme (MG): Bireyin içsel motivasyonunu artırarak değişime teşvik eder.
- Hedef Belirleme: Spesifik, ölçülebilir, ulaşılabilir, ilgili ve zamana bağlı (SMART) hedefler belirleme.
- Öz-izleme: Davranışları takip etme ve analiz etme.
- Pekiştirme: Olumlu davranışları ödüllendirme.
- Sosyal Destek: Aile, arkadaşlar veya destek gruplarından yardım alma.
Önemli Kavramlar: