yugoslavya federal cumhuriyeti ne demek?

Yugoslavya Federal Cumhuriyeti (Sırpça: Savezna Republika Jugoslavija; Kiril Sırpça: Савезна република Југославија) Balkanlar’da yer alan, iki cumhuriyetten oluşan ve 1992-2003 yıllarında yaşamış olan bir devlettir. Ülke iç savaşta parçalanan Yugoslavya SFC'nin sınırları değişen devamı sayılabilir. 2003'te devletin resmi adı değişti ve Sırbistan-Karadağ adı alındı. Devletin bulunmuş olduğu alanda bugün Sırbistan, Karadağ ve Kosovatanınma süreci bulunur.

Ülke, kuzeybatısında Hırvatistan, kuzeyinde Macaristan, kuzeydoğusunda Romanya, doğusunda Bulgaristan, güneyinde Makedonya, güneybatısında Arnavutluk ve batısında Bosna-Hersek ile çevrili olmuştur.

Tarih

Yugoslavya Sosyalist Federal Cumhuriyeti’nin parçalanması sırasında sadece iki cumhuriyet (Sırbistan ve Karadağ) “Yugoslavya” devletini sürdürmeyi kabul etmiştir. Sırbistan’ın içindeki özerk bölgeler Kosova ve Voyvodina da, dolayısıyla bu yeni federasyonun içinde yer almıştır. Böylece 1992 yılında sosyalist federasyondaki bu iki cumhuriyet, yeni Yugoslavya’yı oluşturmuştur. Geriye kalan cumhuriyetler, bağımsız devletler olarak hayatlarına devam etmişlerdir. Bu devletlerden Bosna-Hersek, yeni Yugoslavya’nın kurulduğu dönemde büyük bir savaş alanı altında, harap hâldeydi.

Doğu Avrupa’da komünist devlet idarelerinin çökmesiyle ilgili olarak yeni devlet de demokratik değişim sürecini kabul etmiştir. Buna bağlı olarak, bayraktan kızıl yıldız simgesi çıkarılmış, yeni bayrak yıldızsız olarak kullanıma sunulmuştur. Ayrıca, eski komünist simgelerle örülü devlet arması da çift başlı kartal merkezli bir yeni arma ile değiştirilmiştir. Bunun yanında, yeni devlet, Yugoslavya SFC’nin kolektif başkanlık sistemi yerine seçimle belirlenen tek başkan sistemini uygulamaya koymuştur.

Kosova Sorunu

Yugoslavya Sosyalist Federal Cumhuriyeti’nin parçalanmasının ardından kurulan yeni Yugoslavya devleti, daha merkeziyetçi bir idari yapıya sahip olmuştur. Belgrad’dan Sırpların kontrolündeki yeni devlet yönetimi, Yugoslavya Sosyalist Federal Cumhuriyeti’nin dağılışı sırasında bağımsızlığına kavuşamayan Kosova bölgesi ile sıkıntılı bir yeni birlik kurmuştur. Ülkenin 1992’de kuruluşundan son dönemine kadar Kosova, Sırp idaresinin uygulamalarına tepkili bir bölge olmuştur.

Yeni federasyonda Kosovalılar, çeşitli siyasi, sosyal ve ekonomik sıkıntılar yaşamışlardır. Kosova’nın Sırplar için söz konusu olan sıkıntılı yapısı 1998-1999 yılları itibarıyla çatışma hâlini almıştır. Ülkenin Kosova topraklarında ayrılıkçı Kosovalılar ile tam donanımlı ve silahlı Sırp güçleri arasında çeşitli düzeylerde çatışmalar yaşanmıştır.

1998-1999 Kosova Savaşı

1998-1999 döneminde, Yugoslavya Federal Cumhuriyeti ordusunun, bağımsızlık isteyen Kosova Kurtuluş Ordusu’na ve bu örgüt yanında yer alan milis güçlerine karşı çeşitli operasyonlar yürütmüştür. Buna karşı olarak, dünyada oluşan siyasi inisiyatif doğrultusunda NATO birliklerinin ülke çapında askerî operasyonları olmuştur.

NATO'nun Yugoslavya'ya karşı hava saldırılarına başlamasıyla, Yugoslavya Federal Cumhuriyeti kimliği altında Sırp ordusu ve milis güçleri tarafından Kosovalı Müslüman sivillere karşı saldırılar yapılmıştır.

NATO müdahalesi sonucunda Kosova’da Birleşmiş Milletler kontrolünde bir özel yönetim oluşturulmuş, bu yönetim 2008 yılında Kosova’nın tek taraflı bağımsızlığı sonrasında değişikliğe uğramıştır.

Coğrafi Yapı

Yugoslavya Federal Cumhuriyeti, Balkanlar’ın ortası sayılabilecek bir konumda yer almıştır. Ülkenin Adriyatik Denizi kıyılarında eskiden var olan uzun sahil şeridi, yeni devlette sadece Karadağ kıyılarını kapsamıştır.

Komşuları; kuzeybatıda Hırvatistan, kuzeyde Macaristan, kuzeydoğuda Romanya, doğuda Bulgaristan, güneyde Makedonya, güneybatıda Arnavutluk ve batıda Bosna-Hersek idi. Güneybatı yönü Adriyatik Denizi bulunurdu. Ülkenin toplam yüzölçümü 102.350 km² olmuştur.

Siyasi Yapı

Federal Yapılar

Yugoslavya federal Cumhuriyeti, iki cumhuriyet (Sırbistan ve Karadağ) ve iki özerk bölgeden (Kosova ve Voyvodina) oluşmuştur. Özerk bölgeler Sırbistan Cumhuriyeti toprakları içinde özerkliğe sahip olmuştur.

<table> <thead> <tr class="header"> <th><center> Ad </center></th> <th><center> Başkent </center></th> <th><center> Bayrak </center></th> <th><center> Arma </center></th> <th><center> Konum </center></th> </tr> </thead> <tbody> <tr class="odd"> <td><a href="Sırbistan_Cumhuriyeti_(1992-2006)" title="wikilink">Sırbistan Cumhuriyeti</a> <dl> <dt></dt> <dd> </dd> <dd> </dd> </dl></td> <td><a href="Belgrad" title="wikilink">Belgrad</a> <dl> <dt></dt> <dd> <a href="Priştine" title="wikilink">Priştine</a> </dd> <dd> <a href="Novi_Sad" title="wikilink">Novi Sad</a> </dd> </dl></td> <td><center> </center></td> <td><center> </center></td> <td><center> </center></td> </tr> <tr class="even"> <td><a href="Karadağ_Cumhuriyeti_(1992-2006)" title="wikilink">Karadağ Cumhuriyeti</a></td> <td><a href="Podgorica" title="wikilink">Podgorica</a></td> <td><center> </center></td> <td><center> <center></td> <td><center> </center></td> </tr> </tbody> </table>

Demografi

Etnik Yapı

Yugoslavya FC, eski sosyalist federasyonun “Yugoslav” üst kimliğini devam ettirmiş gibi olsa da, bu yeni dönemle beraber artık etnik kimlikler çok daha ön planda olmuştur. Sırplar, Boşnaklar, Macarlar, Arnavutlar, Türkler, Rumenler, Romanlar ülkenin çeşitli kesimlerinde yaşamış olan etnik gruplardır.

Diller

Yugoslavya FC resmî dili 1997 yılına kadar Sırp-Hırvatça olarak belirtmiş, bu yıldan itibaren resmî dil Sırpça olarak kullanılmıştır. Sırpça, devletin genel iletişim dili olarak kullanılmış, Kosova’da buna Arnavutça ve Türkçe eklenmiştir. Voyvodina’da Macarca da kullanılan dillerden olmuştur. Karadağ’da bugün resmiyette olan Karadağlıca, bir bölgesel ağız olarak o dönemde kullanımda olmuştur.