yakutça ne demek?

Yakutça veya Sahaca (Saqa tıla), Saha Türklerinin konuştuğu dildir. Türk dillerinin Sibirya grubuna bağlı dil 450.140 kişi tarafından konuşulur. Ayrıca Taymir Yarımadası'nın doğusunda yaşayan halkların ticaret dilidir (Ruslar hariç). Konuşucuların çoğunluğu Rusya'ya bağlı Saha Yeri'nde yaşar.

Sahaca (Yakutça) bazı tümceler

• Olorbuttâğar ülelêbit orduk = Çalışmak oturmaktan daha iyi(dir).
• Min ubayım saha oskuolatıgar bâr = Benim abim Yakut okulundadır.
• Bihigi at mïnen barıahpıt = Biz at(a) binip gideceğiz.
• Haydah oloroğut? = Nasılsınız? ("Nasıl yaşıyorsunuz?")
• En olus türgennik sanarağın = Sen çok hızlı konuşuyorsun.
• Min sahalıı kıratık öydüübün = Ben Yakutça biraz anlarım.
• Bihigi sarsıarda erde turabıt = Biz sabahleyin erken kalkarız.
• Ol oğo tüün ıtıır = O çocuk gece(leri) ağlar.
• Miehe sıttık hâta uonna holuoha nâda = Bana yastık kılıfı ile galoş gerek.
• Bu son sieğe olus kılgas = Bu ceket(in) yen(leri) çok kısa.

Ben:Min (Мин) Sen:En (Ен) O:Kini veya Ol (Кини, ол)

Biz:Bihigi (Биһиги) Siz:Éhigi (Эһиги) Onlar:Kinilér veya Olor (кинилэр, олор)

Sahaca (Yakutça) rakamlar

Eski Türkçe	Azerice	Türkçe	Çuvaşça	Saha (Yakut)
bir	bir	bir	pĕrre	biir
eki	iki	iki	ikkĕ	ikki
üç	üç	üç	vişşĕ	üs
tört	dörd	dört	tăvattă	tüört
beş	beş	beş	pillĕk	bies
altı	altı	altı	ulttă	alta
yeti	yeddi	yedi	şiccĕ	sette
sekiz	səkkiz	sekiz	sakkăr	ağis
tokuz	doqquz	dokuz	tăhhăr	toğus
on	on	on	vunnă	uon

Sahaca, Kırgızca ve Türkçe karşılaştırmaları

Türkçede Eski Türkçe kökenli söz başlarındaki Y ile başlayan sözcükler Kırgızcada "C" sesi ile söylenirken Sahacada "S" olmuştur. Eski Türkçede "Y" olan bu imce zaman içinde Türk topluluklarında Y>C>S şeklinde değişime uğramıştır. Türkçe, Azerice, Türkmence, Özbekçe ve Uygurcada "Y" ile söylenirken Kazakistan'da "J", Kazakçada "C", Altayca, Hakasça ve Tıvacada "Ç", Sahacada ise bu imce "S" olmuştur.

TÜRKÇE (Y)	KIRGIZCA (C)	SAHACA (S)	кыргызча	саха тыла	Türkçe Kiril harfli |- <	Yıl	Cıl	Sıl	жыл	Сыл	йыл
Yağmur	Camgır	Samıır	жамгыр	cамыыр	яғмур
Yaka	Caka	Sağa	жака	саҕа	яка
Yalamak	Caloo	Salaa	жалоо	салаа	яламак
Yaş	Caş	Saas	жаш	саас	яш
Yaşdaş	Caştaş	Saastıı kihi	жашташ	саастыы киһи	яшдаш
Yat	Cat	Sit-	жат	сит	ят
Yedi	Ceti	Sette	жети	сэттэ	еди
Yel	Cel	Siel	жел	сиэл	ел
Yeni	Cañı	Saña	жаңы	саҥа	ени
Yeniden	Cañıdan	Sañattan	жаңыдан	саҥаттан	енидең
Yer	Cer	Sir	жер	сир	ер
Yumak (yıkamak)	Cuu-	Suuy-	жуу	сууй	юмак(йыкамак)
Yıldız	Cıldız	Sulus	жылдыз	сулус	йылдыз
Yirmi	Cıyırma	Süürbe	жыйырма	сүүрбэ	йирми
Yok (hayır)	Cok	Suox	жок	суох	ёк (хайыр)
Yol	Col	Suol	жол	суол	ёл
Yumurta	Cumurtka	Sımmııt	жумуртка	сымыыт	юмурта
Yumuşak	Cumşak	Sımnağas	жумшак	сымнаҕас	юмушак
Yüz	Cüz	Süüs	жүз	сүүс	йүз

Yazı sistemi

Yakutça Kiril alfabesiyle yazılır: Modern Yakut alfabesi, 1939 yılında Sovyetler Birliği tarafından Rusça'da bulunanlarla birlikte Ҕҕ, Ҥҥ, Өө, Һһ, Үү harflerinin de eklenmesiyle oluşturuldu.

Сахалыы сурук-бичигэ ''Saqalıı suruk-biçige (Yakut alfabesi)

<table> <thead> <tr class="header"> <th><p>Harf</p></th> <th><p>Söyleniş</p></th> <th><p><a href="Uluslararası_Fonetik_Alfabe" title="wikilink">UFA</a></p></th> <th><p>Not</p></th> <th><p>Türkçe Romanizasyon.</p></th> </tr> </thead> <tbody> <tr class="odd"> <td><p>А а</p></td> <td><p>а</p></td> <td></td> <td></td> <td><p>A a</p></td> </tr> <tr class="even"> <td><p>Б б</p></td> <td><p>бэ</p></td> <td></td> <td></td> <td><p>B b</p></td> </tr> <tr class="odd"> <td><p>В в</p></td> <td><p>вэ</p></td> <td></td> <td><p>sadece <a href="Rusça" title="wikilink">Rusça</a>'dan alınan kelimelerde bulunur<a href="#fn1" class="footnote-ref" id="fnref1" role="doc-noteref">¹</a></p></td> <td><p>V v</p></td> </tr> <tr class="even"> <td><p>Г г</p></td> <td><p>гэ</p></td> <td></td> <td></td> <td><p>G g</p></td> </tr> <tr class="odd"> <td><p>Ҕ ҕ</p></td> <td><p>ҕэ</p></td> <td></td> <td></td> <td><p>Ğ ğ</p></td> </tr> <tr class="even"> <td><p>Д д</p></td> <td><p>дэ</p></td> <td></td> <td></td> <td><p>D d</p></td> </tr> <tr class="odd"> <td><p>Дь дь</p></td> <td><p>дьэ</p></td> <td></td> <td></td> <td><p>C c</p></td> </tr> <tr class="even"> <td><p>Е е</p></td> <td><p>е</p></td> <td></td> <td><p>sadece <a href="Rusça" title="wikilink">Rusça</a>'dan alınan kelimelerde bulunur</p></td> <td><p>Ye ye or e</p></td> </tr> <tr class="odd"> <td><p>Ё ё</p></td> <td><p>ё</p></td> <td></td> <td><p>sadece <a href="Rusça" title="wikilink">Rusça</a>'dan alınan kelimelerde bulunur</p></td> <td><p>Yo yo</p></td> </tr> <tr class="even"> <td><p>Ж ж</p></td> <td><p>жэ</p></td> <td></td> <td><p>sadece <a href="Rusça" title="wikilink">Rusça</a>'dan alınan kelimelerde bulunur</p></td> <td><p>J j</p></td> </tr> <tr class="odd"> <td><p>З з</p></td> <td><p>зэ</p></td> <td></td> <td><p>sadece <a href="Rusça" title="wikilink">Rusça</a>'dan alınan kelimelerde bulunur</p></td> <td><p>Z z</p></td> </tr> <tr class="even"> <td><p>И и</p></td> <td><p>и</p></td> <td></td> <td></td> <td><p>İ i</p></td> </tr> <tr class="odd"> <td><p>Й й</p></td> <td><p>ый</p></td> <td></td> <td></td> <td><p>Y y or Ỹ ỹ</p></td> </tr> <tr class="even"> <td><p>К к</p></td> <td><p>кы</p></td> <td></td> <td></td> <td><p>K k</p></td> </tr> <tr class="odd"> <td><p>Л л</p></td> <td><p>эл</p></td> <td></td> <td></td> <td><p>L l</p></td> </tr> <tr class="even"> <td><p>М м</p></td> <td><p>эм</p></td> <td></td> <td></td> <td><p>M m</p></td> </tr> <tr class="odd"> <td><p>Н н</p></td> <td><p>эн</p></td> <td></td> <td></td> <td><p>N n</p></td> </tr> <tr class="even"> <td><p>Ҥ ҥ</p></td> <td><p>ҥэ</p></td> <td></td> <td></td> <td><p>Ñ ñ</p></td> </tr> <tr class="odd"> <td><p>Нь нь</p></td> <td><p>ньэ</p></td> <td></td> <td></td> <td><p>Ny ny</p></td> </tr> <tr class="even"> <td><p>О о</p></td> <td><p>о</p></td> <td></td> <td></td> <td><p>O o</p></td> </tr> <tr class="odd"> <td><p>Ө ө</p></td> <td><p>ө</p></td> <td></td> <td></td> <td><p>Ö ö</p></td> </tr> <tr class="even"> <td><p>П п</p></td> <td><p>пэ</p></td> <td></td> <td></td> <td><p>P p</p></td> </tr> <tr class="odd"> <td><p>Р р</p></td> <td><p>эр</p></td> <td></td> <td></td> <td><p>R r</p></td> </tr> <tr class="even"> <td><p>С с</p></td> <td><p>эс</p></td> <td></td> <td></td> <td><p>S s</p></td> </tr> <tr class="odd"> <td><p>Һ һ</p></td> <td><p>һэ</p></td> <td></td> <td></td> <td><p>H h</p></td> </tr> <tr class="even"> <td><p>Т т</p></td> <td><p>тэ</p></td> <td></td> <td></td> <td><p>T t</p></td> </tr> <tr class="odd"> <td><p>У у</p></td> <td><p>у</p></td> <td></td> <td></td> <td><p>U u</p></td> </tr> <tr class="even"> <td><p>Ү ү</p></td> <td><p>ү</p></td> <td></td> <td></td> <td><p>Ü ü</p></td> </tr> <tr class="odd"> <td><p>Ф ф</p></td> <td><p>эф</p></td> <td></td> <td><p>sadece <a href="Rusça" title="wikilink">Rusça</a>'dan alınan kelimelerde bulunur</p></td> <td><p>F f</p></td> </tr> <tr class="even"> <td><p>Х х</p></td> <td><p>хэ</p></td> <td></td> <td></td> <td><p>Q q (X x)</p></td> </tr> <tr class="odd"> <td><p>Ц ц</p></td> <td><p>цэ</p></td> <td></td> <td><p>sadece <a href="Rusça" title="wikilink">Rusça</a>'dan alınan kelimelerde bulunur</p></td> <td><p>Ts ts</p></td> </tr> <tr class="even"> <td><p>Ч ч</p></td> <td><p>че</p></td> <td></td> <td></td> <td><p>Ç ç</p></td> </tr> <tr class="odd"> <td><p>Ш ш</p></td> <td><p>ша</p></td> <td></td> <td><p>sadece <a href="Rusça" title="wikilink">Rusça</a>'dan alınan kelimelerde bulunur</p></td> <td><p>Ş ş</p></td> </tr> <tr class="even"> <td><p>Щ щ</p></td> <td><p>ща</p></td> <td></td> <td><p>sadece <a href="Rusça" title="wikilink">Rusça</a>'dan alınan kelimelerde bulunur</p></td> <td><p>Şş şş</p></td> </tr> <tr class="odd"> <td><p>Ъ ъ</p></td> <td><p>кытаанах бэлиэ</p></td> <td></td> <td><p>sadece <a href="Rusça" title="wikilink">Rusça</a>'dan alınan kelimelerde bulunur</p></td> <td><p>"</p></td> </tr> <tr class="even"> <td><p>Ы ы</p></td> <td><p>ы</p></td> <td></td> <td></td> <td><p>I ı</p></td> </tr> <tr class="odd"> <td><p>Ь ь</p></td> <td><p>сымнатар бэлиэ</p></td> <td></td> <td><p><a href="Rusça" title="wikilink">Rusça</a>'dan alınan kelimelerde bu harf kullanılırken Yakut kökenli kelimelerde дь ve нь harfleri kullanılır</p></td> <td><p>'</p></td> </tr> <tr class="even"> <td><p>Э э</p></td> <td><p>э</p></td> <td></td> <td></td> <td><p>E e</p></td> </tr> <tr class="odd"> <td><p>Ю ю</p></td> <td><p>ю</p></td> <td></td> <td><p>sadece <a href="Rusça" title="wikilink">Rusça</a>'dan alınan kelimelerde bulunur</p></td> <td><p>Yu yu</p></td> </tr> <tr class="even"> <td><p>Я я</p></td> <td><p>я</p></td> <td></td> <td><p>sadece <a href="Rusça" title="wikilink">Rusça</a>'dan alınan kelimelerde bulunur</p></td> <td><p>Ya ya</p></td> </tr> </tbody> </table> <section class="footnotes footnotes-end-of-document" role="doc-endnotes"> <hr /> <ol> <li id="fn1" role="doc-endnote"><a href="#fnref1" class="footnote-back" role="doc-backlink">↩︎</a></li> </ol> </section>

Ayrıca bakınız

• Yakutlar
• Dolganca
• Semyon Novgorodov – IPA'ya uyarlanmış ilk Yakut alfabesinin yaratıcısı.

Kaynakça

Sahaca karşılaştırmalı sözlükler

<div class="references-small" style="-moz-column-count:2; column-count:2;">

• Yuriy Vasiliev (Cargıstay) . <u>Türkçe - Sahaca (Yakutça) Sözlük </u> (Turkish- Sakha Dictionary). Ankara: Türk Dil Kurumu, 1995 . Orijinal yumuşak plastik cildinde. Cildi çok az yorgun. 312 s. 13x19 ISBN /

</div>

Dış bağlantılar

Yakutça içerikler

• Sakha Open World - Орто Дойду -Orto Doydu - İnternet üzerinde Yakutçayı tanıtmak için kurulmuş, haber, şiir, müzik, forum ve videolar içeren site
• Kyym.ru - Yakutistan haberler sitesi
• Sahaca - İngilizce Sözlük
• Mukayeseli Yakut Türkçesi ve Moğolca kelimeler
• Yakut texts with Russian translations Kahramanlık şiirleri, peri masalları, efsane, atasözleri, vb.
• Sakhalyy suruk Saha Unicode fontları ve bilgisayar için klavye
• Sakhatyla.ru - Çevrimiçi Saha Türkçesi-Rusça, Rusça-Saha Türkçesi sözlük
• Saha Türkçesi-İngilizce Sözlük
• Saha Alfabesi
• Saha Yeri ve Saha Türkçesi

Orijinal kaynak: yakutça. Creative Commons Atıf-BenzerPaylaşım Lisansı ile paylaşılmıştır.

Kategoriler