batıni ne demek?

Bâtınîlik

Bâtınîlik, İslam düşüncesinde zâhirî (açık, görünen) anlamın ötesinde, daha derin ve gizli (bâtınî) anlamlar taşıdığına inanılan bir yorumlama yöntemidir. Bâtınîler, Kur'an ve hadislerin sadece dışsal (zâhirî) anlamıyla yetinmeyip, bu metinlerin daha derin, alegorik ve ezoterik anlamları olduğunu savunurlar. Bu anlamlara ulaşmak için özel bir bilgi, yetenek veya rehberliğe ihtiyaç duyulduğuna inanılır.

Temel Özellikleri:

• Gizli Anlam Arayışı: Bâtınîler, kutsal metinlerdeki zâhirî anlamın ötesinde, derin ve gizli anlamlar ararlar. Bu anlamlar, genellikle alegorik yorumlar ve sembolizm yoluyla ortaya çıkarılır.

• İçsel Yorum: Bâtınî yorumlar, metinlerin içsel ve manevi boyutuna odaklanır. Amaç, metinlerin sadece dışsal kurallarını takip etmek değil, aynı zamanda içsel anlamını ve ruhani derinliğini anlamaktır.

• Rehberlik İhtiyacı: Bâtınîler, gizli anlamlara ulaşmak için bir rehber veya üstadın (genellikle bir imam veya şeyh) yardımına ihtiyaç duyulduğuna inanırlar. Bu rehber, öğrenciye doğru yorumlama yöntemlerini öğretir ve onu manevi yolculuğunda yönlendirir.

• Ezoterizm: Bâtınîlik, genellikle ezoterik bir karaktere sahiptir. Yani, belirli bilgilere ve uygulamalara sadece inisiyasyon yoluyla kabul edilen seçkin bir grup insan erişebilir.

Tarihsel Gelişim:

Bâtınîlik, İslam'ın erken dönemlerinde ortaya çıkmış ve özellikle Şiî düşüncesinde önemli bir rol oynamıştır. İsmailiye mezhebi, Bâtınî yorumlama yöntemlerini benimsemiş ve bu yaklaşımı kendi dini doktrinlerinin temel bir parçası haline getirmiştir.

Etkileri:

Bâtınîlik, İslam düşüncesi, felsefesi ve edebiyatı üzerinde derin etkiler bırakmıştır. Özellikle tasavvuf (İslam mistisizmi) üzerinde önemli bir etkisi olmuştur ve birçok sufi, Bâtınî yorumlama yöntemlerini kendi öğretilerinde kullanmıştır.

İlgili Kavramlar:

• Zâhir
• Tasavvuf
• İmam
• Şeyh
• İsmailiye
• Alegori
• Ezoterizm