aküt ne demek?
Aküt veya vurgu işareti ( ´ )
,
ve betiklerine dayalı
ile birçok modern yazı dilinde kullanılan
işaretidir. Sesli harfler
üzerine konulan aksan işareti olarak da geçer. Asıl olarak
kökenli bir kelimedir ve Fransızca
yazılışı Accent aigu şeklindedir.
Kullanımı
Vurguyu göstermek için
Vurgu işareti, bazı dillerde vurgunun hangi heceye düştüğünü göstermek
için kullanılır
- : Felemenkçede vurgunun bağlamdan
belli olmadığı durumlarda vurguyu göstermek için (Örnek:
vóónkomen - voorkómen), veya kapalı ünlüleri göstermek için
(Örnek: hé - hè). Kısa kelimelerde anlam karışıklığını engellemek
için de kullanılabilir (Örnek: één - een).
- : İtalyancada vurgu genellikle
sondan ikinci hecede bulunur. Ancak bazı kelimelerde kural dışı bir
şekilde vurgunun son hecede bulunduğu da olabilir. Bu tür durumlarda
vurgunun ya bir accento chiuso (Aküt aksan ( ´ )), ya da bir
accento grave ( ( ` )) ile
işaretlenmesi gerekir. Eğer son hece kapalı olan /e/ veya /o/
seslerinden birisiyle bitiyorsa é veya ó harfleri kullanılır.
Son hece /ɛ/ veya /ɔ/ seslerinden birisiyle bitiyorsa è veya ò
kullanılır. Diğer ünlüler için sadece accento grave kullanılır.
- : İspanyolcada vurgu genelde son
üç heceden birisinde olur. Genellikle; n ve s hariç ünsüzlerle
biten kelimelerde son hecede, diğer kelimelerde de sondan ikinci
hece vurgulanır. Buna olan istisnalar bir acento agudo ( ´ ) ile
gösterilir.
- : e ve o üzerindeki kullanımı
İtalyancadakine benzer. à her zaman grav aksan kullanır, í ve
ú her zaman aküt aksan kullanır.
- : Portekizcede vurgu ya acento
agudo ( ´ ) ile, ya da acento circunfexo ( ^ ) gösterilir. á,
é ve ó geniş sesleri (/a/, /ɛ/ ve /ɔ/); â, ê ve ô ise dar
sesleri (/ɐ/, /e/ ve /o/) gösterir. í ve ú ise sadece acento
agudo ile kullanılır.
- : Rusçada vurgu genellikle gösterilmez.
Ancak sözlükler, dil öğrenenlere yönelik kaynaklar, ve çocuklar için
yazılmış bazı kaynaklar vurguyu острого ударения (ostrovo
udareniya) ( ´ ) ile gösterir.
- : Yunancada vurguyu göstermek için aküt
aksan kullanılır. Yunancada çok heceli her kelimede vurguyu
göstermek zorunludur.
Ünlü yüksekliğini göstermek için
- : Fransızcada sadece é üzerinde
kullanılır. é, /e/ sesini gösterirken è ve ê /ɛ/ sesini
gösterir, ve aksansız e ise /ə/ sesini gösterir.
- (yukarıya bkz.)
- (yukarıya bkz.)
- (yukarıya bkz.)
Ünlü uzunluğunu göstermek için
- : Çekçede á, é, í, ó, ú, ý harfleri uzun
ünlüleri gösterirken aksansız a, e, i, o, u, y kısa ünlüleri
temsil eder, ve čárka ismiyle bilinir. Kelime sonlarında uzun /uː/
sesini göstermek için kroužek işaretini içeren ů harfi
kullanılır.
- : Síneadh fada olarak bilinir, ve
uzun ünlüleri göstermek için kullanılır.
- : Macarcada uzun ünlüleri göstermek
için kullanılır, ve hosszú ékezet olarak bilinir. í, ó ve ú
ünlüleri; i, o ve u ünlülerinin uzun versiyonudur. Kısa olan
ö ve ü ünlülerin uzun versiyonları ő ve ű ile gösterilir.
á ve é sadece uzunluk açısından değil, ses değeri olarak da a
ve e'den farklıdır.
- : Slovakçada dĺžeň olarak bilinir,
ve sadece ünlülerde değil, hece kökü oluşturan ŕ ve ĺ
ünsüzlerinde de kullanılır.
Damaksıl ünsüzleri göstermek için
- : Lehçede ć, ś ve ź üzerinde
kullanılır. Damaksıl ünsüz sesleri (/t͡ɕ/, /ɕ/ ve /ʑ/ seslerini)
temsil eder.
- , ve
: Bu dillerde de /t͡ɕ/ sesini
göstermek için ć harfi kullanılır.
Ton
ve aküt
aksan, yükselen bir tonu göstermek için kullanılır. ise ince tonla
söylenen bir ünlüyü belirtmek için kullanılır.
Farklı sesleri göstermek için
- : Şu sesleri temsil etmek için
kullanılır:
- á - [au]
- é - [jɛ]
- í/ý - [i]
- ó - [ou]
- ú - [u]
- : ý harfinde kullanılır, ve
Türkçedeki y harfine tekabül eden /j/ sesini temsil eder.
Bilgisayar klavyesinde yazılış
Ünlü harfler
ALT + 0225 = á
ALT + 0237 = í
ALT + 0243 = ó
ALT + 0250 = ú
ALT + 0193 = Á
ALT + 0201 = É
ALT + 0205 = Í
ALT + 0211 = Ó
ALT + 0218 = Ú
Kaynakça
- Kuhn, Markus (7 May 2001). "Apostrophe and acute accent confusion".
Computer Laboratory, University of Cambridge. Retrieved 4 June 2012.
Orijinal kaynak: aküt. Creative Commons Atıf-BenzerPaylaşım Lisansı ile paylaşılmıştır.
Kategoriler