hattuşaş ne demek?

Hattuşaş, Hititler'in Geç Tunç Çağı dönemindeki başkentidir. Çorum il merkezinin 82 km güneybatısındaki günümüzdeki adıyla Boğazkale ilçesinde bulunmaktadır.

Hattuşaş Antik Kenti

Kent, tarih sahnesinde, Hitit İmparatorluğu'nun MÖ 17. ile 13. yüzyıllar arasında başkenti olarak yer almıştır. Hattuşaş, 1986 yılında UNESCO Dünya Mirasları listesine dahil edilmiştir. Hattuşaş Çorum'un Sungurlu ilçesinin güneydoğusunda Boğazkale ilçesinin 4 km doğusundadır.

Hattuşaş'ta Ortaya Çıkarılan Şehir Katmanları

Hitit Devleti'nin başkenti olan Hattuşaş sanat ve mimarlık alanında gelişmeler göstermiştir. Hattuşaş sözcüğü Hattus sözcüğünden yani Hatti insanlarının verdiği orijinal addan gelir. Hattuşaş çok geniş bir alana yayılmıştır. Yapılan kazılarda 5 kültür katı ortaya çıkmıştır. Bu katlarda Hatti, Asur, Hitit, Frig, Galat, Roma ve Bizans dönemlerinden kalma kalıntılar bulunmuştur. Kalıntılar Aşağı Kent, Yukarı Kent, Büyük Kale (Kral Kalesi), Yazılıkaya'dan oluşmaktadır.

Aşağı Şehir

Hattuşaş'ın kuzeyde kalan kısımına "Aşağı şehir", güneyde kalan kısımına "Yukarı Şehir" denir. Hattuşaş'daki kalıntıları ilk olarak Fransız arkeolog Charles Texier keşfetmiştir. 1893-1894 yıllarında kazılar başlatılmıştır, ve bu kazılardan sonra 1906'da Alman Hugo Winckler ile İstanbul Arkeoloji Müzesi'nden Thedor Makridi Bey çivi yazısı ile yazılmış büyük bir Hitit arşivi bulmuşlardır. Hattuşaş'da MÖ III. binden itibaren yerleşim görülmektedir. Bu dönemdeki yerleşmeler genellikle Büyükkale çevresinde oluşmuştur. MÖ 19. ve 18. yüzyıllarda Aşağı Şehir'de Asur Ticaret Kolonileri Çağı yerleşmeleri görülmektedir ve şehrin adına ilk kez bu çağa ait yazılı belgelerde rastlanmıştır. Ortaya çıkan yazıtlardan Hattuşaş'ın MÖ 18. yüzyılda Kuşşara kralı Anitta tarafından tahrip edildiği ortaya çıkmaktadır. Bu tarihten sonra M.Ö 1700 yıllarında Hattuşaş yeniden yerleşime açıldı ve MÖ 1600'lerde Hitit Devleti'nin başkenti olmuştur. Kurucusu Anitta gibi Kuşşara kökenli olan I. Hattuşili'dir.

Yukarı Şehir

Hattuşaş'ın "Yukarı Şehir" denilen bölgesi 1 km<sup>2</sup> alana yayılmıştır ve eğimli bir arazi şekli vardır. Yukarı Şehir genellikle tapınaklar ve kutsal alanlardan oluşur. Yukarı Şehir güneyden çevrilen bir surla donatılmıştır. Bu sur üzerinde 5 tane kapı vardır. Kentin en yüksek noktasında bastion ile "Sfenksli Kapı" yer almaktadır. Güney surunun doğu ve batı ucunda karşılıklı "Kral Kapısı" ve "Aslanlı Kapı" yer almaktadır.

Hattuşaş'ın Kapıları

Dosya:Lion Gate, Hattusa 01.jpg|Aslanlı Kapı. Dosya:Hattusa Sphinx gate.JPG|Sfenksli Kapı. Dosya:Hattusa The King gate.JPG|Kral Kapısı. Dosya:Hattusa Lion Gate.JPG|Aslanlı Kapı. Dosya:Hattusa2008.jpg|Kentin muhasarası esnasında halkın gizlice şehir dışıyla temasını sağlayan Yerkapı.

</center> <center>

Aşağı ve Yukarı Şehir Tapınakları

Dosya:Hattusa.temple1.jpg|Aşağı Şehir: Büyük Tapınak kalıntıları. Dosya:Hattusa Lower city great temple.JPG|Aşağı Şehir: Büyük Tapınak kalıntıları. Dosya:Hattusa magazzini per cereali.jpg|Büyük Tapınak'ta ele geçen küp. Dosya:Kadesh.jpg|Büyük Tapınak'ta ele geçen Kadeş antlaşması. Dosya:Hattusa Lion basin at great temple.JPG|Büyük Tapınak'taki Aslanlı Havuz. Dosya:Hattusa Ruins city wall.JPG|Şehir duvarının kalıntıları. Dosya:Hattusa Upper City Temple District2.JPG|Yukarı Şehir: tapınak bölgesinden kalıntılar. Dosya:Hattusa Upper City Temple District3.JPG|Yukarı Şehir: tapınak kalıntıları.

</center> <center>

Nişantepe'de II. Şuppiluliuma tarafından yaptırılan 2 numaralı oda

Dosya:Suppiluliuma_II%27s_chamber_at_Hattusa.jpg|2 numaralı oda duvarına işlenmiş olan rölyef. Dosya:Hattusa reliefs1.jpg|2 numaralı oda duvarına kazınan hiyeroglif yazılı kitabe. Dosya:Hattusa.king.jpg|Hitit İmparatorluğu'nun bilinen son hükümdarı II. Şuppiluliuma'nın rölyefi.

</center>

Büyük Kale

Kraliyet Sarayı, ikamet ve imparatorluğun yönetim merkezi de dahil olmak üzere 150 m, 250 m kayalık bir tepe üzerine inşa edilmiştir.

Büyük Kale

Dosya:Hattusa Wall of the Royal Citadel.JPG|Hattuşaş'ın Kraliyet Kalesi Duvarlarının Kalıntıları. Dosya:Hattusa Royal citadel from south2.JPG|Kraliyet Şatosunun güneyden görünümü. Dosya:Hattusa Büyükkaya.JPG|Büyük Kale.

</center>

Yazılıkaya

Hattuşaş antik kentinin 2 km kuzeydoğusunda bulunan, kayalar arasındaki, galeri adı verilen iki girintiden oluşan, MÖ 13. yüzyılda yapılmış Hitit açık hava tapınağı.

Yazılıkaya

Dosya:Yazilikaya.TudhaliyaIV.jpg|Yazılıkaya Kral IV. Tuthaliya kabartması. Dosya:Yazilikaya Kammer A.jpg|Oda A. Dosya:Yazilikaya Eingang_Kammer_B.jpg|Oda B'nin Girişi. Dosya:Yazilikaya B 12erGruppe.jpg|Oda B: On iki Cehennem tanrısının kafile halinde yürüyüşleri. Dosya:YazilikayaSharrumaAndKingTudhaliya8November2004.JPG|Kral IV. Tuthaliya Kabartması. Dosya:YazilikayaTexier.jpg|Yazılıkaya'da bulunan çivi yazısı örnekleri. Dosya:YazilikayaTexier3.jpg|Yazılıkaya'da bulunan çivi yazısı örnekleri. Dosya:Yazilikaya.12gods.jpg|Yazılıkaya yakınlarındaki Mâbedde bulunan On iki Hitit Yeraltı Tanrısı Kabartması.

</center>

Hattuşaş'ta Tapınaklardan Ele Geçirilen Antik Eserler

Hattuşaş kazılarında tapınaklardan ele geçirilen malzemeler 5 gruba ayrılır;

Seramikler
Aletler
Silahlar
Kült objeleri
Yazılı belgeler

Hattuşaş'ta yapılan kazılarda çıkarılan ve Ankara - Anadolu Medeniyetleri Müzesi'nde sergilenen Antik Eserler

Dosya:Hattusa Bronze Tablet Cuneiform.JPG|Hatuşaş'ta ele geçirilen bronz çivi yazısı tablet. Dosya:Museum of Anatolian Civilizations042 kopie.jpg|Antik Eşyalar. Dosya:Museum of Anatolian Civilizations052 kopie1.jpg|Ayinlerde Kullanılan Antik Eşyalar. Dosya:Museum of Anatolian Civilizations065.jpg|Boğazkale'de bulunan, Frig devrine ait olan bir heykel.

</center>