edimsel koşullanma ne demek?
Edimsel Koşullanma
Edimsel koşullanma, bir organizmanın davranışlarının sonuçlarına bağlı olarak davranışlarının sıklığının artması veya azalması sürecidir. Bu süreçte, davranışlar ödüllendirilirse (pekiştirme), o davranışın gelecekte tekrarlanma olasılığı artar; davranışlar cezalandırılırsa, o davranışın gelecekte tekrarlanma olasılığı azalır.
Temel Kavramlar:
- Pekiştirme: Bir davranışın ardından organizmaya sunulan ve o davranışın gelecekte tekrarlanma olasılığını artıran uyarıcıdır. Pekiştirme Çeşitleri (Örn: Olumlu Pekiştirme, Olumsuz Pekiştirme)
- Ceza: Bir davranışın ardından organizmaya sunulan ve o davranışın gelecekte tekrarlanma olasılığını azaltan uyarıcıdır. Ceza Çeşitleri (Örn: Olumlu Ceza, Olumsuz Ceza)
- Sönme: Pekiştirme ortadan kalktığında, koşullu davranışın zamanla azalması veya kaybolmasıdır. Sönme Nedir?
- Ayırt Etme: Organizmanın belirli bir uyarıcı varlığında belirli bir davranışın pekiştirileceğini öğrenmesidir. Ayırt Etme
- Genelleme: Organizmanın, pekiştirilen uyarıcıya benzer uyarıcılara da aynı tepkiyi vermesidir. Genelleme
- Şekillendirme (Biçimlendirme): Karmaşık bir davranışı öğretmek için, istenen davranışa giderek daha yakın olan davranışların pekiştirilmesi işlemidir.
Edimsel Koşullanma Süreci:
- Davranış: Organizma bir davranış sergiler.
- Sonuç: Davranışın bir sonucu olur (pekiştirme veya ceza).
- Öğrenme: Organizma, davranış ile sonuç arasındaki ilişkiyi öğrenir.
- Davranış Değişikliği: Davranışın sıklığı, sonuca bağlı olarak artar veya azalır.
Önemli Not: Edimsel koşullanma, davranış değişikliğinin önemli bir mekanizmasıdır ve eğitim, terapi ve günlük yaşamda yaygın olarak kullanılır.