üstbiliş ne demek?

Üstbiliş (Metacognition)

Üstbiliş, kabaca "düşünmeyi düşünmek" veya "bilgiyi bilmek" olarak tanımlanabilir. Bireyin kendi bilişsel süreçlerinin farkında olması, bu süreçleri anlaması, kontrol etmesi ve düzenlemesi anlamına gelir. Üstbiliş, öğrenme süreçlerini daha etkili hale getirmede kritik bir rol oynar.

Üstbiliş iki temel bileşenden oluşur:

• Üstbilişsel Bilgi (Metacognitive Knowledge): Kendi bilişsel yeteneklerimiz, stratejilerimiz ve öğrenme süreçlerimiz hakkındaki bilgimizdir. Örneğin, hangi öğrenme yönteminin benim için daha etkili olduğunu bilmek, bir görevin zorluk derecesini tahmin edebilmek üstbilişsel bilgidir. Üstbilişsel bilgi türleri şunlardır:

  • Bildirimsel Bilgi (Declarative Knowledge): Ne bildiğimizi bilmek. (https://www.nedemek.page/kavramlar/bildirimsel%20bilgi)
  • İşlemsel Bilgi (Procedural Knowledge): Bir şeyi nasıl yapacağımızı bilmek. (https://www.nedemek.page/kavramlar/işlemsel%20bilgi)
  • Durumsal Bilgi (Conditional Knowledge): Ne zaman ve neden belirli stratejileri kullanacağımızı bilmek. (https://www.nedemek.page/kavramlar/durumsal%20bilgi)

• Üstbilişsel Düzenleme (Metacognitive Regulation): Bilişsel süreçlerimizi planlama, izleme, değerlendirme ve düzenleme yeteneğimizdir. Bu süreçler şunları içerir:

  • Planlama: Öğrenme görevine başlamadan önce hedefleri belirlemek, stratejiler seçmek ve zamanı yönetmek. (https://www.nedemek.page/kavramlar/planlama)
  • İzleme: Öğrenme sırasında ilerlemeyi takip etmek, anlamayı kontrol etmek ve hataları tespit etmek. (https://www.nedemek.page/kavramlar/izleme)
  • Değerlendirme: Öğrenme sonunda hedeflere ulaşılıp ulaşılmadığını değerlendirmek, stratejilerin etkinliğini analiz etmek ve gelecekteki öğrenme için dersler çıkarmak. (https://www.nedemek.page/kavramlar/değerlendirme)
  • Düzenleme: Planlama, izleme ve değerlendirme aşamalarından elde edilen bilgilere dayanarak öğrenme stratejilerini değiştirmek ve uyarlamak. (https://www.nedemek.page/kavramlar/düzenleme)

Üstbilişin Önemi:

• Etkili Öğrenme: Üstbiliş becerileri gelişmiş bireyler, öğrenme süreçlerini daha iyi yönetebilir, daha etkili stratejiler kullanabilir ve daha başarılı sonuçlar elde edebilirler.
• Problem Çözme: Üstbiliş, karmaşık problemleri analiz etme, çözüm stratejileri geliştirme ve uygulama konusunda yardımcı olur.
• Öz-düzenleme: Üstbiliş, bireylerin kendi davranışlarını, motivasyonlarını ve duygularını yönetmelerine yardımcı olur. (https://www.nedemek.page/kavramlar/öz-düzenleme)
• Eleştirel Düşünme: Üstbiliş, bilgiyi değerlendirme, varsayımları sorgulama ve farklı perspektifleri anlama becerilerini geliştirir. (https://www.nedemek.page/kavramlar/eleştirel%20düşünme)

Üstbiliş becerileri, eğitim yoluyla geliştirilebilir ve özellikle öğrencilerin öğrenme süreçlerini optimize etmelerine yardımcı olabilir.