üstkurmaca ne demek?

Üstkurmaca (Metafiction)

Üstkurmaca, bir kurmaca eserinin, kurgusal olduğunu okuyucuya açıkça belli ettiği, kendi kurgusal yapısına dikkat çektiği veya onu sorguladığı bir anlatım tekniğidir. Temel olarak, bir hikayenin, hikaye anlatma sürecinin kendisine odaklanmasıdır. Üstkurmaca, okuyucuyu pasif bir alıcı olmaktan çıkarıp metnin nasıl inşa edildiği üzerine düşünmeye teşvik eder.

Üstkurmacanın Temel Özellikleri:

• Kurgusallığın Vurgulanması: Eser, karakterlerin, yazarın veya anlatıcının doğrudan okuyucuyla konuşması, hikayenin bir "uydurma" olduğunu belirtmesi veya kendi kurgusal evreninin kurallarını tartışması gibi yöntemlerle kurgusallığını vurgular.

• Anlatısal Bilinç: Anlatıcının, hikayeyi nasıl anlattığının farkında olması ve bu farkındalığı metne yansıtmasıdır. Anlatıcı, anlatım tekniklerini, karakterlerin motivasyonlarını veya olay örgüsünün olası gelişmelerini yorumlayabilir.

• Yazarın Müdahalesi: Yazarın, metnin içine girerek karakterlerle etkileşim kurması, okuyucuya seslenmesi veya metinle ilgili yorumlarda bulunmasıdır.

• Oyunbazlık ve Parodi: Üstkurmaca, edebiyat gelenekleriyle ve türleriyle alay edebilir, onları taklit edebilir veya tersine çevirebilir.

• Okuyucuyla İletişim: Eser, okuyucuyu doğrudan dahil ederek, onun beklentilerini boşa çıkararak veya metinle ilgili sorular sorarak aktif bir rol oynamasını sağlar.

Üstkurmaca Neden Kullanılır?

• Gerçekliği Sorgulamak: Üstkurmaca, edebiyatın gerçekliği yansıtma veya inşa etme biçimlerini sorgulamak için kullanılır.

• Edebiyatın Sınırlarını Zorlamak: Üstkurmaca, geleneksel anlatı yöntemlerini aşarak yeni ifade biçimleri yaratmayı hedefler.

• Okuyucuyu Aktifleştirmek: Üstkurmaca, okuyucuyu pasif bir alıcı olmaktan çıkarıp metnin anlamını inşa etme sürecine dahil eder.

• Eğlence ve Oyun: Üstkurmaca, okuyucuyu eğlendirmek, şaşırtmak ve metinle ilgili farklı bakış açıları sunmak için kullanılır.

İlgili Kavramlar:

• Kurgu
• Anlatıcı
• Parodi