önbellek ne demek?

Önbellek (Cache) Nedir?

Önbellek, sık erişilen verilere hızlı bir şekilde ulaşmak için kullanılan yüksek hızlı bir veri depolama katmanıdır. Bir nevi kısa süreli hafıza gibi düşünülebilir. Amacı, veriye erişim süresini kısaltmak, gecikmeyi azaltmak ve bir uygulamanın veya sistemin performansını artırmaktır.

Nasıl Çalışır?

Önbellekler, verileri geçici olarak saklayarak çalışır. Bir veri ilk kez istendiğinde, kaynak konumundan (örneğin, bir sabit disk veya bir web sunucusu) alınır ve hem kullanıcıya sunulur hem de önbelleğe kaydedilir. Aynı veri tekrar istendiğinde, önbellek kontrol edilir. Eğer veri önbellekte bulunuyorsa ("önbellek isabeti" olarak da bilinir), doğrudan önbellekten sunulur. Bu, kaynak konuma gitme ihtiyacını ortadan kaldırır ve erişim süresini önemli ölçüde hızlandırır. Eğer veri önbellekte bulunmuyorsa ("önbellek ıskası"), veri kaynak konumundan alınır, önbelleğe kaydedilir ve kullanıcıya sunulur.

Önbelleğin Faydaları:

• Hız: Veriye çok daha hızlı erişim sağlar.
• Performans: Uygulamaların ve sistemlerin genel performansını artırır.
• Gecikme Azaltma: Veri erişimindeki gecikmeyi azaltır, daha iyi bir kullanıcı deneyimi sunar.
• Ağ Yükünün Azaltılması: Özellikle web uygulamalarında, sunucuya yapılan istek sayısını azaltarak ağ yükünü hafifletir.
• Maliyet Tasarrufu: Sunucu kaynaklarını daha verimli kullanarak maliyetleri düşürebilir.

Önbellek Türleri:

Önbellekler, kullanıldıkları yere ve amaçlarına göre farklı türlere ayrılabilir. Bazı yaygın önbellek türleri şunlardır:

• CPU Önbelleği: İşlemci tarafından sık kullanılan verileri depolayan hızlı bir bellek türüdür.
• Disk Önbelleği: Sabit diskteki verilere daha hızlı erişmek için kullanılır.
• Web Önbelleği: Web tarayıcıları ve sunucular tarafından web sayfalarının ve diğer web kaynaklarının kopyalarını saklamak için kullanılır.
• Bellek İçi Önbellek (In-Memory Cache): Verileri RAM'de saklayan ve çok hızlı erişim sağlayan bir önbellek türüdür.
• Veritabanı Önbelleği: Veritabanı sorgularının sonuçlarını saklayarak veritabanına yapılan yükü azaltır.

Önbellek Yönetimi:

Önbelleğin etkin bir şekilde çalışması için iyi bir yönetim stratejisi gereklidir. Bu, hangi verilerin önbelleğe alınacağını, ne kadar süreyle saklanacağını ve önbelleğin ne zaman güncelleneceğini belirlemeyi içerir. Önbellek geçersiz kılma (Cache Invalidation), önbellekteki verilerin güncelliğini korumak için önemlidir.

Özet:

Önbellek, modern bilişim sistemlerinin vazgeçilmez bir parçasıdır ve performansı önemli ölçüde artırabilir. Doğru kullanıldığında, daha hızlı, daha duyarlı ve daha verimli uygulamalar ve sistemler oluşturmaya yardımcı olur.