tâhirîler ne demek?

Tâhirî hanedanı (Arapça: آل طاهر), bugünkü 821-873 yılları arasında Türkistan, İran ve Afganistan'da Horasan merkezli olarak egemenlik sürmüş olan bir Müslüman devlettir. Abbasi Halifesi Memun adına komutanlık yapan Tahir bin Hüseyin tarafından kurulmuştur. Başkentleri ilkin Merv olup sonradan Nişabur'a taşınmıştır. Hugh Kennedy, Tahirilerin Arap olduklarını belirtmektedir.¹

Tahiroğulları, Abbasi Devleti içinde Türklerle türlü mücadelelere girmiştir. Türk komutan Afşin'in, Babek Ayaklanmasını bastırmasından sonra nüfuzunun artmasıyla birlikte Tahiri Emiri Abdullah ile arasında bir rekabet oluştu. Ayrıca Tahiri yönetimindeki Bağdat'ın yerine Samerra'nın kurulmasını ve başkent olmasını sağlayan Türklerin nüfuzunu kırmak için Halife Müstain, Tahiriler ile gizlice görüşerek Tahirilerin ve Türklerin arasında bir iç savaşın yaşanmasına neden oldu. Bu savaşı Türkler kazanınca Türklerin nüfuzu daha da artarken Tahirilerin itibarı sarsıldı ve Türkler, Müstain'i hilafet makamından indirerek yerine Mutez'i getirdi. Mutez, Bağdat'ın maaşını keserek Tahirilerin zor durumda bıraktı.²

Görünüşte Bağdat'ta bulunan Abbasî halifesine bağlı olmak ile birlikte Tahirî hükümdarları etkin biçimde bağımsız hareket etmişlerdir. Hanedan Abbasi halifesi Memun'a bağlı olarak Tahir bin Hüseyin tarafından kurulmuştur. Tahir'in askerî alandaki başarıları İran'ın doğusundaki topraklar ile ödüllendirilmiş ve bu topraklar kendinden sonra gelen komutanlar tarafından Hindistan sınırına kadar genişletilmiştir.

Tahirî hanedanı Horasan'da Abbasî halifesinden bağımsız olarak kurulan ilk hanedanlık olarak kabul edilir. Tahirîler Horasan'ı ele geçirerek bölgeyi kendi topraklarına katan Seferîler tarafından yıkılmışlardır.