neo-faşizm ne demek?

Neo-faşizm, II. Dünya Savaşı sonrasında bazı Avrupa ülkelerinde görülmüş "yeni faşist" akımdır. Faşizmin bu türü belli bir zümrenin değil bütün milletin kendini diğer milletlerden üstün görerek öne çıkma çabası olarak da tanımlanabilir. Neonazizm ile beraber Avrupa'da ve ABD'de neo-faşist oluşumlar bulunmaktadır.

Ülkelere göre neo-faşizm

Almanya

II. Dünya Savaşı'ndan sonra hem Batı Almanya'da hem de Doğu Almanya'da nazi düşünceleri yasaklanmıştır. Her iki Almanya birleştikten sonra bu yasak devam etmiştir. Şu an etkinlikte olan neonaziler Almanya'da Türkler¹ ve Yahudiler² başta olmak üzere Alman olmayanlara saldırıda bulunmaktadır. Nazi propagandası yapmak ve nazizmi savunmak Almanya'da büyük bir suçtur.

İtalya

İtalya'da da Almanya'da olduğu gibi faşist hareketler yasaklanmıştır. Fakat bu yasaklar pek sıkı değildir. Hâlen İtalya Meclisi'nde neo-faşist milletvekilleri vardır. Bunun dışında daha çok İtalyan gençlerinin oluşturduğu neo-faşist Kara Gömlekliler bulunmaktadır. Şu an Ulusal Faşist Parti'nin yeniden kurulması İtalya Anayasası'nda yasaktır.

Yunanistan

1967’de gerçekleşen Albaylar Cuntası ile Yunanistan’da 1974’e kadar iktidarda kalacak faşizan bir rejim iktidara geldi. İktidarı yoğun bir şiddet politikasıyla ellerinde tutan cunta rejimi özellikle Yunanistan’daki güçlü komünist hareketin etkisiyle 1974'te devrildi.

Şili

Şili’de 1973 yılında ABD’nin desteğiyle gerçekleşen askeri darbede Salvador Allende’nin demokratik-sosyalist hükümeti devrildi ve General Augusto Pinochet iktidara geldi. Pinochet ülkeyi 1989-1990 dönemine kadar terör ve şiddet rejimiyle yönetti.

Yine de tarihçiler arasında Pinochet rejiminin ne kadar faşist olarak tanımlanabileceği tartışmalıdır. Pinochet dönemi Şili devleti için post-faşist tanımlaması da kullanılmaktadır. Irkçılık, lider kültü, dışarıya yönelik saldırgan bir milliyetçilik Pinochet diktatörlüğü döneminde 1930'lu ve 1940'lı yılların faşizmlerinde olduğu gibi belirleyici bir rol oynamadı. Pinochet diktatörlüğü kuvvetli bir antikomünist tutum takınmıştır ve hem iç politikayla ilgili hem de halkın muhalif kesimlerine yönelik bastırma ve imhaya yönelik şiddete dayalı yöntemleri önceki faşist rejimleri hatırlatır.

Buna karşın ekonomik politikalarda Şili devleti serbest piyasa ekonomisini tercih etmiş; ülkeyi yabancı yatırımcılara, özellikle de ABD’ye açmıştır. Bu politikalar yüksek ekonomik büyüme sağladı, ancak eleştirmenler ekonomik eşitsizliğin çarpıcı biçimde arttığını belirtiyor ve 1982 para krizinin Şili ekonomisi üzerindeki yıkıcı etkilerini bu politikalara bağlıyor.³⁴ 1990'ların çoğu için, Pinochet'nin reformlarının mirası tartışmalı olmaya devam etse de, Şili Latin Amerika'daki en iyi performans gösteren ekonomiydi.⁵

Rusya

Rusya'da Sovyetler Birliği döneminden beri faşist oluşumlar mevcut olmuştur. Bu oluşumlar ilk olarak Ekim Devrimi'nden sonra komünizm karşıtı milliyetçi Rus siyasetçiler ve kişiler tarafından oluşturulmuştur, ancak bunların gerçek anlamda faşist olduğu söylenemezdi. II. Dünya Savaşı sırasında Sovyetler Birliği'ni yıkıp yerine milliyetçi ve ulusal bilince sahip "büyük bir Rusya" kurmak isteyen komünizm karşıtları Sovyet topraklarını işgal eden Alman ordusunun yanında savaşmışlardır. II. Dünya Savaşı'nı Müttefiklerin kazanmasıyla beraber Sovyetler Birliği Doğu Avrupa'daki etkisini artırmıştı. O yıllardan beri komünist sisteme karşı çıkıp "büyük Rusya"yı kurmak isteyen Rus neo-faşistler etkinliklerini günümüzde de sürdürmektedirler.

Amerika Birleşik Devletleri

Amerika Birleşik Devletleri'ndeki faşist hareketler Siyahî karşıtlığı üzerinedir. Siyahî karşıtlığında en önde gelen oluşum Ku Klux Klan örgütüdür. Amerikan Nazi Partisi ismindeki neonazi parti ise Siyahî karşıtı olduğu gibi antisemitist bir oluşumdur.

Türkiye

Ülkü Ocakları akademisyenler,⁶⁷⁸⁹¹⁰ ana akım medya¹¹¹² ve solcu kaynaklar tarafından neo-faşist olarak nitelendirilmiştir.¹³¹⁴ Milliyetçi Hareket Partisi'ne (MHP) yakın bağlantıları olan gençlik örgütü,¹⁵ 12 Eylül öncesi dönemde MHP'nin paramiliter veya militan kanadı olarak tanımlanmıştır.¹⁶¹⁷¹⁸¹⁹²⁰ Albay Alparslan Türkeş tarafından 1960'lı yılların başında kurulmuş örgüt 1970'li yılların sonlarında, üyelerinin sol eylemci ve militanlarla kentsel gerilla savaşına girdiği Türkiye'deki siyasi şiddet dönemi sırasında öne çıkmaya başlamıştır. Akademisyenler, örgütü bu dönemdeki şiddet ve cinayetlerin çoğundan sorumlu bir ölüm mangası olarak nitelendirmiştir. 100'den fazla Alevi'nin öldürüldüğü ve basında genişçe yer bulmuş saldırıları Aralık 1978'de Maraş'ta gerçekleşmiştir. İdeolojilerinde ve etkinliklerinde, Kürtler, Aleviler,²¹ Ermeniler, Yunanlar, genel olarak Hristiyanlar ve Yahudiler de dahil olmak üzere, Türkiye'deki neredeyse tüm Türk ve Sünni olmayan unsurlara düşmanlık bulunmaktadır.²²²³²⁴

Milliyetçi Hareket Partisi neo-faşist olarak tanımlanır²⁵²⁶²⁷²⁸²⁹ ve aşırı sağ yelpazede konumlandırılır.³⁰³¹³² Şiddet yanlısı paramiliter Ülkü Ocakları³³ ve organize suç örgütleri ile bağlantılıdır.

Notlar

Orijinal kaynak: neo-faşizm. Creative Commons Atıf-BenzerPaylaşım Lisansı ile paylaşılmıştır.

↩
2007 Alman nüfus sayım raporları ve suç verileri. ↩
↩
↩
Leonard, Thomas M. Encyclopedia Of The Developing World. Routledge. . s. 322 ↩
<cite class="citation book">Sullivan, Colleen (2011). "Grey Wolves". In Martin, Gus. The SAGE Encyclopedia of Terrorism(2nd ed.). Sage Publications. pp. 236–7 .</cite> <templatestyles src="Module:Citation/CS1/styles.css"></templatestyles> ↩
↩
<cite class="citation book">Aslan, Fikret; Bozay, Kemal, ed. (2012). Graue Wölfe Heulen wieder: Türkische Faschisten und ihre in Deutschland Vernetzung. (Almanca) (3. basım). Unrast Verlag. ISBN 978-3-89771-035-1.</cite> <templatestyles src="Module:Citation/CS1/styles.css"></templatestyles> ↩
<cite class="citation book">Canefe, Nergis; Bora, Tanıl (2004). "Türk Siyasetinde Avrupa Anti-Avrupa Düşüncelerinin Entelektüel Kökenleri: Radikal Türk Milliyetçiliği Örneği". Ali Çarkoğlu'nda; Rubin Barry. Türkiye ve Avrupa Birliği: İç Politika, Ekonomik Bütünleşme ve Uluslararası Dinamik. Routledge. s. 125 , 129 . ISBN 978-1-135-76120-2.</cite> <templatestyles src="Module:Citation/CS1/styles.css"></templatestyles> ↩
↩
<cite class="citation news">Apple Jr, R. W. (25 May 1981). "Trial of Mehmet Ali Agca: 6 years of neofascist ties" . The New York Times.</cite> <templatestyles src="Module:Citation/CS1/styles.css"></templatestyles> ↩
↩
↩
↩
↩
<cite class="citation book">Atkins, Stephen E. (2004). "Grey Wolves (Turkey)". Encyclopedia of Modern Worldwide Extremists and Extremist Groups. Westport, Connecticut: Greenwood Press. pp. 110–111 . ISBN 978-0-313-32485-7.</cite> <templatestyles src="Module:Citation/CS1/styles.css"></templatestyles> ↩
<cite class="citation web">"Crying "Wolf": Why Turkish Fears Need Not Block Kurdish Reform". Europe Report N°227. Brussels: International Crisis Group. 7 October 2013. pp. 9–10. Archived from the original on 1 September 2014.</cite> <templatestyles src="Module:Citation/CS1/styles.css"></templatestyles> ↩
<cite class="citation book">Combs, Cindy C.; Slann, Martin (2007). "Bozkurtlar". Terörün ansiklopedisi. New York: Dosyadaki Gerçekler. s. 110 . ISBN 978-1-4381-1019-6. <q>MHP'nin gayri resmi militan kolu olan Bozkurtlar sokak cinayetlerinde ve silahlı çatışmalarda yer aldı.</q></cite> ↩
<cite class="citation book">Combs, Cindy C.; Slann, Martin (2007). "Bozkurtlar". Terörün ansiklopedisi. New York: Dosyadaki Gerçekler. s. 110 . ISBN 978-1-4381-1019-6. <q>MHP'nin gayri resmi militan kolu olan Bozkurtlar sokak cinayetlerinde ve silahlı çatışmalarda yer aldı.</q></cite> <templatestyles src="Module:Citation/CS1/styles.css"></templatestyles> ↩
<cite class="citation news">"6-7 Eylül olaylarına düzenlenen fotoğraf sergisi kınandı" . Hürriyet Daily News. 9 Eylül 2005</cite> <templatestyles src="Module:Citation/CS1/styles.css"></templatestyles>. ↩
↩
<cite class="citation web">"2013 Annual Report on the Protection of the Constitution"<span class="cs1-format">(PDF)</span>. German Federal Ministry of the Interior. p. 27. Archived from the original<span class="cs1-format">(PDF)</span>on November 7, 2014. <q>The Turkish nationalist "Ülkücü" movement is ideologically rooted in exaggerated nationalism, linked with an overstated image of its own ethnicity. The ideology is characterized by very distinct, often also racist, enemy concepts of ethnic minorities in Turkey. These minorities include Kurds, Armenians, Greeks and Jews.</q></cite> <templatestyles src="Module:Citation/CS1/styles.css"></templatestyles> ↩
<cite class="citation news">Baumgärtner, Maik; Diehl, Jörg (15 February 2014). "Türkische Nationalisten in Deutschland: Die unheimlichen Grauen Wölfe [Turkish nationalists in Germany: The Uncanny Grey Wolves]". Der Spiegel(in German). Archived from the original on 2 November 2014. <q>In Deutschland sollen mindestens zehntausend Personen zu dieser Szene zählen. [...] Die Grauen Wölfe träumen von der Vereinigung aller Turkvölker zu einer Großtürkei, die vom Balkan bis Zentralasien reichen soll. Die Liste derer, die sie verachten und bekämpfen, ist lang: Kurden, Armenier, Griechen, Juden, Schwule und Christen.</q></cite> <templatestyles src="Module:Citation/CS1/styles.css"></templatestyles> ↩
↩
↩
↩
globalsecurity, Nationalist Movement Party (MHP Milliyetçi Hareket Partisi) ↩
↩
Ali Erken, St.Antony’s. The Construction of Nationalist Politics in Turkey: The MHP: 1965-1980 ↩
↩
↩
↩
↩