kapitülasyonlar ne demek?

Kapitülasyonlar, Osmanlı İmparatorluğu'nun Avrupa devletleri ile yaptığı antlaşmalar sonucunda, yabancı tüccarların ve devletlerin Osmanlı topraklarında ayrıcalıklı haklara sahip olmasını sağlayan ticari ve diplomatik anlaşmalardır. Osmanlı İmparatorluğu'nun ekonomik ve askeri gücünün zayıflaması sonucu, Avrupa devletlerinin Osmanlı topraklarında ticaret yapma ve siyasi nüfuzlarını artırma istekleriyle kapitülasyonlar imzalanmıştır.

Kapitülasyonlar, Osmanlı İmparatorluğu'nun ekonomik yapılanmasını olumsuz etkileyerek, yabancı tüccarların vergi ödemeden ticaret yapabilmesini ve kendi yargı sistemlerini kullanabilmelerini sağlamıştır. Bu durum Osmanlı ekonomisini olumsuz etkilemiş ve yerli tüccarların rekabet gücünü azaltmıştır.

Kapitülasyonlar, Osmanlı İmparatorluğu'nun toprak bütünlüğünü tehdit etmiş ve Avrupa devletlerinin Osmanlı topraklarında etkili bir konum kazanmalarına yol açmıştır. 19. yüzyılın sonlarına doğru Osmanlı topraklarında egemenlik kurmaya başlayan Avrupa devletleri, kapitülasyonların kaldırılmasını talep etmişler ve bu süreç sonucunda kapitülasyonlar kademeli olarak kaldırılmıştır. Son olarak, 29 Temmuz 1923 tarihinde Lozan Antlaşması ile kapitülasyonlar tamamen kaldırılmıştır. Bu antlaşma ile Türkiye Cumhuriyeti sınırları içerisinde yabancı devletlere özel haklar tanınmamış ve tam egemenlik ilan edilmiştir.