irtifaklı ne demek?

İrtifak hakkı, bir taşınmazın (ana gayrimenkul) malikinin, başka bir taşınmaz (yüklü gayrimenkul) üzerinde, o taşınmazın kullanımından veya değerinden yararlanma yetkisini elde etmesini sağlayan sınırlı bir ayni haktır. Bu hak, genellikle yüklü gayrimenkulün değerini düşürürken, irtifak hakkı sahibi olan ana gayrimenkulün değerini artırır.

Temel Özellikleri:

• Sınırlı Ayni Hak: İrtifak hakkı, mülkiyet hakkı gibi tam bir ayni hak değil, sınırlı bir ayni haktır. Yani, hak sahibine mülkiyet üzerinde tam bir kontrol yetkisi vermez, sadece belirli kullanımlar için izin verir.
• Tapuya Tescil: İrtifak hakkının geçerli olabilmesi için tapu siciline tescil edilmesi gerekir.
• Süreklilik: Genellikle sürekli bir haktır, yani belirli bir süreyle sınırlı değildir. Ancak, tarafların anlaşmasıyla belirli bir süre için de kurulabilir.
• Devredilebilirlik: Aksi kararlaştırılmadıkça, irtifak hakkı devredilebilir ve miras yoluyla intikal edebilir.

Çeşitleri:

İrtifak hakları, çeşitli şekillerde ortaya çıkabilir. En yaygın olanları şunlardır:

• Geçit İrtifakı (https://www.nedemek.page/kavramlar/geçit%20irtifakı): Bir taşınmazın, başka bir taşınmaz üzerinden geçme hakkıdır. Genellikle, yolu olmayan veya yola ulaşımı kısıtlı olan taşınmazlar için kurulur.
• Kaynak İrtifakı: Bir taşınmaz üzerindeki kaynaktan su alma veya o kaynağı kullanma hakkıdır.
• İnşaat İrtifakı: Bir taşınmaz üzerinde inşaat yapma veya mevcut bir inşaatı kullanma hakkıdır.
• Mecra İrtifakı: Bir taşınmazın altından veya üstünden boru, kanal veya kablo geçirme hakkıdır.
• Kat İrtifakı (https://www.nedemek.page/kavramlar/kat%20irtifakı): Henüz tamamlanmamış bir yapının bağımsız bölümleri üzerinde kurulan ve kat mülkiyetine geçişi sağlayan bir haktır.

Kuruluş Şekilleri:

İrtifak hakkı, genellikle aşağıdaki şekillerde kurulur:

• Sözleşme: Tarafların anlaşmasıyla ve bu anlaşmanın tapu siciline tescil edilmesiyle kurulur.
• Mahkeme Kararı: Yasal bir zorunluluk varsa (örneğin, geçit hakkı ihtiyacı) mahkeme kararıyla kurulabilir.
• Kanun: Bazı durumlarda, kanun doğrudan irtifak hakkı kurulmasını öngörebilir.

Sona Erme Nedenleri:

İrtifak hakkı, çeşitli nedenlerle sona erebilir:

• Sürenin Dolması: Belirli bir süre için kurulmuşsa, sürenin dolmasıyla sona erer.
• Hak Sahibinin Vazgeçmesi: İrtifak hakkı sahibi, hakkından vazgeçebilir.
• Taşınmazların Birleşmesi: Ana gayrimenkul ve yüklü gayrimenkul aynı kişinin mülkiyetinde birleşirse, irtifak hakkı sona erer.
• Mahkeme Kararı: Haklı bir nedenle (örneğin, hakkın amacına ulaşmasının imkansız hale gelmesi) mahkeme kararıyla sona erdirilebilir.
• Kamulaştırma: Yüklü gayrimenkulün kamulaştırılması durumunda irtifak hakkı sona erebilir.

İrtifak hakkı, taşınmaz hukuku alanında önemli bir konudur ve özellikle taşınmazların kullanımı ve değerinin belirlenmesinde önemli rol oynar.