höyük ne demek?

Höyük, (Hüyük, Öyük veya Üyük de denir) eski yerleşim yerlerinin zamanla toprakla örtülüp tepe biçimine gelmiş haline verilen isim. Höyükler genelde üst üste gelmiş çok evreli yerleşim yeri birikimleridir ve günümüze göre en yakını en üstte olmak üzere eskiye doğru uzanan bir katmanlaşma gösterirler. 1-40 metre yükseklikte ve 1000-1500 metre genişlikte olabilirler. Uygarlıkların araştırılmasında önemli referanslardır.¹

Etimoloji

Kelime tarihte ilk olarak öyük (yığma tepe) anlamında Dîvânü Lugati't-Türk'te geçmektedir. Eski Türkçedeki örüş- (yükselmek) veya öri/örki (yüksek) kökünden türediği düşünülmektedir.²

Türkiye'de höyükler

Türkiye, özellikle de Anadolu'da çok sayıda höyük vardır. Ancak bunların büyük kısmı korumasız durumdadır. Çoğunlukla etraflarında çit ve/veya uyarı levhası dahi bulunmaz. Önemli bir kısmı tarım arazilerinin içerisindedir. Büyük bir bölümü define arayıcıları tarafından kısmen veya ciddi hasar verecek şekilde tahrip edilmişlerdir.

Orta Anadolu höyüklerinde neolitik, kalkolitik ve tunç çağı yerleşmelerinin üzerinde, Frig, Hitit, Selçuklu ve Osmanlı yerleşimleri görülebilir. Hatta modern yerleşimlerin bir kısmı da höyükler üzerinde kuruludur. Anadolu'da bilinen en büyük höyük Aksaray ili sınırları içinde Yeşilova beldesinde yer alan Acemhöyük'tür. Anadolu'da yaklaşık 20.000 höyük bulunduğu tahmin edilmektedir. Bunların en bilinenleri:

<table> <thead> <tr class="header"> <th><a href="Ankara" title="wikilink">Ankara</a></th> <th><a href="Aksaray" title="wikilink">Aksaray</a></th> <th><a href="Burdur" title="wikilink">Burdur</a></th> <th><a href="Çanakkale" title="wikilink">Çanakkale</a></th> <th><a href="Çankırı" title="wikilink">Çankırı</a></th> <th><a href="Çorum" title="wikilink">Çorum</a></th> <th><a href="Diyarbakır" title="wikilink">Diyarbakır</a></th> <th><a href="İzmir" title="wikilink">İzmir</a></th> <th><a href="Kırşehir" title="wikilink">Kırşehir</a></th> <th><a href="Konya" title="wikilink">Konya</a></th> <th><a href="Manisa" title="wikilink">Manisa</a></th> <th><a href="Malatya" title="wikilink">Malatya</a></th> <th><a href="Muş" title="wikilink">Muş</a></th> <th><a href="Şanlıurfa" title="wikilink">Şanlıurfa</a></th> <th><a href="Yozgat" title="wikilink">Yozgat</a></th> </tr> </thead> <tbody> <tr class="odd"> <td><ul> <li><a href="Ahlatlıbel_Düz_Yerleşmesi" title="wikilink">Ahlatlıbey</a></li> <li><a href="Etiyokuşu_Höyüğü" title="wikilink">Etiyokuşu</a></li> <li><a href="Karaoğlan_Höyüğü" title="wikilink">Karaoğlan Höyüğü</a></li> <li><a href="Gordion" title="wikilink">Gordion</a></li> </ul></td> <td><a href="Acemhöyük" title="wikilink">Acemhöyük</a></td> <td><a href="Hacılar_Höyük" title="wikilink">Hacılar Höyük</a></td> <td><ul> <li><a href="Kumtepe_Höyüğü" title="wikilink">Kumtepe</a></li> <li><a href="Troya" title="wikilink">Troya</a></li> </ul></td> <td><a href="Salman_Höyük" title="wikilink">Salman Höyük</a></td> <td><a href="Alacahöyük" title="wikilink">Alacahöyük</a></td> <td><a href="Çayönü_Höyük" title="wikilink">Çayönü Höyük</a></td> <td><a href="Altın_Tepe_Höyüğü" title="wikilink">Altın Tepe Höyüğü</a></td> <td><ul> <li><a href="Merkez_Kalehöyük" title="wikilink">Merkez Kalehöyük</a></li> <li><a href="Kaman_Kalehöyük" title="wikilink">Kaman Kalehöyük</a></li> <li><a href="Yuğ_Höyük" title="wikilink">Yuğ Höyük</a></li> <li><a href="Dokuz_Höyüğü" title="wikilink">Dokuz Höyüğü</a></li> </ul></td> <td><ul> <li><a href="Çatalhöyük" title="wikilink">Çatalhöyük</a></li> <li><a href="Karahöyük" title="wikilink">Karahöyük</a></li> </ul></td> <td><ul> <li><a href="Alibeyli_Höyük" title="wikilink">Alibeyli Höyük</a></li> <li><a href="Arpalı_Höyükleri" title="wikilink">Arpalı Höyük</a></li> </ul></td> <td><a href="Arslantepe_Höyüğü" title="wikilink">Arslantepe Höyüğü</a></td> <td><a href="Mercimekkale_Höyüğü" title="wikilink">Mercimekkale Höyüğü</a></td> <td><a href="Göbeklitepe" title="wikilink">Göbeklitepe</a></td> <td><ul> <li><a href="Alişar_Höyüğü" title="wikilink">Alişar Höyüğü</a></li> <li><a href="Hashöyük" title="wikilink">Hashöyük</a></li> </ul></td> </tr> </tbody> </table>