Edilgen Çatı (Passive Voice)
Edilgen çatı, cümlenin öznesinin eylemi gerçekleştiren değil, eylemden etkilenen olduğu fiil çatısıdır. Başka bir deyişle, işi yapan değil, işten etkilenen ön plandadır.
Edilgen Çatının Özellikleri:
- Özne: Eylemden etkilenen nesne veya kavramdır.
- Yüklem: "-il" veya "-in" eklerini alır (edilgenlik ekleri). Örneğin; "yap-ıl-dı", "kır-ıl-dı", "sevil-in-di".
- Tümleç: Cümlede işi yapan kişi veya unsur belirtilmek istenirse, "tarafından" edatı veya "-ce" eki ile belirtilir. Bu tümlece "örtülü özne" denir.
Edilgen Çatı Örnekleri:
- Kitap okundu. (Özne: Kitap, Eylem: Okuma eyleminden etkileniyor)
- Yemek pişirildi. (Özne: Yemek, Eylem: Pişirme eyleminden etkileniyor)
- Ev boyandı. (Özne: Ev, Eylem: Boyama eyleminden etkileniyor)
- Hırsız polis tarafından yakalandı. (Özne: Hırsız, Örtülü Özne: Polis)
- Sorun yetkililerce çözüldü. (Özne: Sorun, Örtülü Özne: Yetkililer)
Edilgen Çatının Kullanım Alanları:
- Eylemi yapanın bilinmediği veya önemli olmadığı durumlarda.
- Eylemden etkilenenin ön plana çıkarılmak istendiği durumlarda.
- Nesnelliğin vurgulanmak istendiği durumlarda.
- Bilimsel metinlerde ve resmi yazışmalarda sıkça kullanılır.
Önemli Kavramlar: