kapitülasyonlar ne demek?

Kapitülasyonlar, genellikle Batılı devletler tarafından, özellikle Osmanlı İmparatorluğu gibi ülkelerde yaşayan kendi vatandaşlarına tanınan özel hukuki, ticari ve mali imtiyazlardı. Bu imtiyazlar, ilgili devletlerin vatandaşlarının yerel yasalarla bağlı olmamalarını, kendi konsoloslukları tarafından yargılanmalarını ve genellikle daha düşük vergi oranlarından faydalanmalarını içeriyordu.

Kapitülasyonların en önemli özellikleri şunlardır:

• Yabancıların Hukuki Muafiyeti: https://www.nedemek.page/kavramlar/hukuki%20muafiyet Yabancı uyruklular, bulundukları ülkenin yasalarına tabi olmak yerine kendi ülkelerinin yasalarına göre yargılanırlardı. Bu durum, yerel mahkemelerin yetkisini önemli ölçüde sınırlıyordu.

• Ticari İmtiyazlar: https://www.nedemek.page/kavramlar/ticari%20imtiyaz Yabancı tüccarlar, düşük gümrük vergileri ödeyerek veya bazı durumlarda vergi muafiyetiyle ticaret yapabiliyorlardı. Bu durum, yerel tüccarların rekabet gücünü zayıflatıyordu.

• Mali Avantajlar: https://www.nedemek.page/kavramlar/mali%20avantaj Kapitülasyonlardan yararlananlar, genellikle yerel halktan daha düşük vergi oranlarına sahipti.

• Egemenlik Haklarının İhlali: https://www.nedemek.page/kavramlar/egemenlik%20hakları Kapitülasyonlar, bir devletin kendi toprakları üzerindeki yargı ve vergilendirme yetkisini sınırladığı için, devletin egemenlik haklarını zedeleyici bir etki yaratıyordu.

Kapitülasyonlar, ilk başlarda karşılıklı anlaşmalarla verilmiş olsa da, zamanla Osmanlı İmparatorluğu'nun zayıflamasıyla birlikte Batılı devletler tarafından tek taraflı olarak dayatılmaya başlandı. Bu durum, Osmanlı ekonomisinin dışa bağımlılığını artırdı ve ülkenin siyasi bağımsızlığını olumsuz etkiledi. Türkiye, Lozan Barış Antlaşması ile kapitülasyonları tamamen kaldırmayı başarmıştır.