şanziman ne demek?
Şanzıman, bir motorlu taşıtın motorundan aldığı gücü, tekerleklere aktararak aracın hızını ve torkunu ayarlayan önemli bir mekanizmadır. Temel olarak, farklı dişli oranları kullanarak motorun ürettiği gücün tekerleklere aktarılma şeklini değiştirir. Bu sayede araç, farklı yol koşullarında ve hızlarda optimum performans sergileyebilir.
Şanzımanın temel işlevleri şunlardır:
- Torku Arttırma: Özellikle kalkış ve yokuş yukarı çıkış gibi durumlarda, motorun ürettiği tork yetersiz kalabilir. Şanzıman, düşük viteslerde dişli oranını düşürerek torku arttırır ve aracın daha kolay hareket etmesini sağlar.
- Hızı Ayarlama: Şanzıman, farklı dişli oranları sayesinde aracın hızını motorun devrine göre ayarlar. Yüksek viteslerde dişli oranı yükseltilerek, motorun devri düşürülür ve yakıt tasarrufu sağlanır.
- Geri Vites Sağlama: Şanzıman içerisinde bulunan özel bir dişli sistemi sayesinde araç geri yönde hareket edebilir.
- Boş Vites (Nötr) Konumu: Motorun çalışır durumda olmasına rağmen, tekerleklere güç aktarımının olmadığı durumdur. Bu sayede araç hareket etmez.
- Güç Aktarımını Kesme/Bağlama: Debriyaj ile birlikte çalışarak, motor ile tekerlekler arasındaki güç aktarımını geçici olarak keser veya bağlar. Böylece vites değiştirme işlemi sorunsuz bir şekilde gerçekleştirilir.
Şanzıman Çeşitleri:
- Manuel Şanzıman: Sürücünün vitesleri kendisinin değiştirdiği, daha geleneksel bir şanzıman türüdür.
- Otomatik Şanzıman: Vites değişimlerinin otomatik olarak gerçekleştiği, daha konforlu bir sürüş deneyimi sunan bir şanzıman türüdür. Farklı otomatik şanzıman tipleri mevcuttur (örneğin, tork konvertörlü, çift kavramalı vb.).
- Yarı Otomatik Şanzıman: Manuel ve otomatik şanzımanların özelliklerini bir araya getiren bir şanzıman türüdür. Sürücü isterse vitesleri kendisi değiştirebilir, isterse otomatik moda geçebilir.
Şanzıman, debriyaj, diferansiyel gibi diğer aktarma organlarıyla birlikte çalışarak, motorun gücünü tekerleklere iletir ve aracın hareket etmesini sağlar.