yako ne demek?

Yako （Japonca: 野狐, lit. "vahşi tilki"）, Kyūşū Bölgesi'nde bulunduğu söylenen ve insanlara musallat olan bir tilki cini, veya ruhudur. Bu cin tarafından çarpılmaya "yakotsuki" (野狐憑き) denmektedir.

Yakonun görünüşü halk hikâyelerinde aşağı yukarı aynıdır. Gerçek tilkilerden farklı olarak, renginin siyah olduğu da beyaz olduğu da, fareden büyükçe, veya kediden ufakça olduğu da¹ söylenir. Yakoların gözle görülemediği de söylenmektedir². Nagasaki'deki Hirado şehri civarında, yakoların hep sürüler halinde dolaştıkları düşüncesinden "bin tilki ile dolaşmak" diye bir deyim üremiştir³.

Kuzey Kyūşu'da bulunan Nagasaki ve Saga gibi eyaletlerde yako tarafından çarpılanların hastalık semptomları gösterdikleri söylenir⁴. İkinoşima adasında "yakoo" da denip gelinciğe benzetilen bu cinler birinin koltuk altına saklanırlarsa o insana musallat oldukları düşünülür. İnsanlar, vücutlarındaki çiçek bozuklarını ve yanık izlerini bir yakooya yalatırlarsa öleceklerine inandıklarından, çiçek hastalığı geçirdiklerinde bir cibinliğin altına girerler ve iki şekilde cinleri uzak tutmaya çalışırlardı: Ya çevrelerine asagara ağacının küllerini serperler, ya da cibinliğin içine bıçaklar yerleştirip yakoların giriş yollarını tıkarlardı⁵⁶.

Güney Kyūşu'da yakoların bir haneye yerleşip, soy boyunca aktarıldığından bahsedilir. Düşünülene göre, bu sülaleler yakoya yeterli gelmezlerse, yako bu sefer hanenin at ve sığırlarına musallat olurdu⁷. Bu "yako sahibi" hanelerin, cinleri kışkırtıp sevmedikleri insanlara musallat ettiklerinden bahsedilmektedir. Kagoşima Bölgesi'ndeki Kiire kentinde, böyle durumlarda yakonun insanı yatalak, ve neredeyse hareket edemez bir hale getirdiği söylenirdi⁸.