Viterbo (Viterbo lehçesi:Veterbe), İtalya'da Lazio Bölgesi'nde, Viterbo ili'nin merkezi bir kent ve bir komün. Viterbo'nun "Şehir (Citta d'Italia)" olma statüsü kaynağı bilinmeyecek kadar geçmişlere uzanmaktadır.
Viterbo şehri antik Roma yolu olan "Via Cassia" üzerinde Roma'nın 80 km kuzeyinde bulunan bir şehirdir. 11. ve
Viterbo ve civarında tarım üretimi önemlidir.
Şehirde büyük bir hizmet sektörü bulunmaktadır. Şehirdeki askeri ve sivil eğitim kurumları şehir ekonomisine büyük katkıda bulunurlar. Bunlar arasında askeri "Karaordusu Havagücü Komutanlığı (AVES)" ve eğitim merkezi; "Karaordusu Gedikli Subay Eğitim Merkezi" ve "Havagücü Gedikli Subay Eğitim Merkezi (SMAM)" bulunur. Sivil yüksek eğitim için "Tuscia Üniversitesi" ve "Güzel Sanatlar Akademisi" İtalya çapında önemli okullardır. Viterbo şehrinde ve civarında sıcak su kaynakları ve kaplıcalar bulunur; bu kaplıcalar özellikle merkezî İtalya'dan çok büyük kaplıca turisti çekmektedir.
Viterbo'da seramik, mermer taş işleme ve tahta yontma sanatları önemlidir. İtalya Devleti'ne ait olan altın rezervlerinin saklandığı yapılar Viterbo'da bulunmaktadır. 2007'de Viterbo'nun devlet başkenti Roma ve Lazio Bölgesi için yeni havaalanının yapılması için seçildiği ilan edilmiştir.
Şehrin armasında bulunan FAVL sözcüğünün şehri Etrüsk kurduğuna işaret ettiği iddia edilmekle beraber şehrin bir Etrüsk yerleşimi olduğuna ait arkeolojik kalıntı bulunmamaktadır. Antik Romalılar döneminde kentin mevkiinde "Castrum Herculis" adlı bir askeri savunma mevki bulunduğu arkeolojik kazılarda bulunan bir tapınak kalıntısından bilinmektedir.
Viterbo şehrine dair ilk yazılı belge 8. yüzyılda olup kent mevkii ismi Castrum Viterbii olarak geçmektedir. 773'te Roma'yı eline geçirmek isteyen Lombardlar kralı "Desiderus" bu hedefine varmak için Viterbo yerleşimini üs seçmiş ve bu yerleşim etrafını çeviren surları yaptırmıştır; ama Roma'yı eline geçirememiştir. Katolik Kilisesi ve Papalar Franklara destek vermeye başlayınca Viterbo şehri ve kalesi Papalık Devleti'nin önemli bir savunma mevki olmuştur. Fakat Viterbo İmparatorlar tarafından ele geçirilmek istenen bir mevki olduğu için bu şehrin idareciliği için devamlı mücadeleler yapılmıştır. 1090'da şehir surları pekiştirilmiş; 1095'te Viterbo şehri bir bağımsız komün olmuş ve 1099'da bağımsız şehir için seçilmiş konsüllerle idare sistemi kabul edilmiştir.
1162'de Kutsal Roma Germen İmparatoru I. Friederich Viterbo'nun bağımsızlığını kabul etmiştir ve bu da şehrin alanının genişletilmesine bir neden olmuştur. Papalarının Roma'yı idareleri çok zorlaşınca Papa III. Eugenius'un korunaklı kalesi dolayısıyla yaşadıkları yer olmuştur. III. Eugenius Viterbo'da bir kuşatma geçirmiştir. 1164'te İmparator Friedrich Barbarossa kendi seçtiği anti-papa III. Paschal'in merkezini Viterbo yapmıştır. 1167'de kente "Şehir" olma statüsü tanıdı ve şehrin askerlerini papalık Roma'sına karşı kullanmaya başladı. 1172'de bir kuşatma sonucu kale kuşatmacıların eline geçip büyük hasar görmüştür. Bu tarihten sonra bağımsız Viterbo etrafındaki bağımsız şehirleri hücumla ele geçirme politikasına geçmiştir. Ferentum şehrini eline geçiren Viterbo bu şehrin yıkılmasına neden olmuştur. 1190'da Viterbo şehri güçleri Corneto (modern Tarquinia) şehrini kuşatmışlardır. Fakat Roma ile birlikte Viterbo bu dönemde İmparator ordularının hücumuna da hedef olmuştur. Bu dönemde Viterbo zenginliği ile yaklaşık 60.000 kişilik nüfusu ile orta İtalya'nın en önemli şehirlerinden biri olmuştur. 1207'de Papa III. İnnocentius Viterbo Katedrali'nde bir konsey toplamıştır. Fakat daha sonra Kilise ve papanın dinsizlikle suçladığı "Patarı"nın yaşadığı şehrin kendisini papaya teslim etmemesinden dolayı için Viterbo Papa tarafından aforoz edilmiştir. 1210'da Viterbo İmparator III. Otto'yu karşı hücuma geçip galibiyetler kazanmıştır. Hemen sonra Viterbo aleyhinde askeri harekat yapmıştır. Bu yüzyılda sonra şehir sıra ile "Gatti sülalesi" ve "Di Vico sülalesi" tarafından çok diktatörce idare edilmiştir. 1254'te İmparator, Viterbo'yu kendi taraftarları olan Ghibellinolar safına çekmiştir. Ama 1243'te şehir sakinleri disiplinsiz Alman askerleri şehirden atınca, İmparator şehri sonuç vermeyen bir kuşatmaya almıştır. Bu tarihten sonra Viterbo devamlı Guelfolar safında olmuştur. 1256-1261 döneminde Viterbo imparator taraftarlarına karşı büyük mücadele veren Papa IV. Alexander'in ikametgahı olmuştur. Papa bu şehirden ordusu ile Via Cassia antik yolundan geçen Swabia Dükü Conradin'i aforoz etmiştir. Sonraki papalar, X. Gregory (1271), XXI. Giovanni (1276), III. Nicholas ve Fransız asıllı IV. Martin Viterbo'da toplanan papa seçimi kardinallar kurulu tarafından seçilmişlerdir. Papa XXI. Giovanni Viterbo'da sarayında yatak odasının tavanının çökmesi dolayısıyla ölmüştür. İtalyan olmayan IV. Martin'in seçilmesinden hoşlanmayan Viterbolular Napoli Kralı Anju'lu I. Şarlo idaresinde kardinallerin toplandığı Viterbo Katedrali'ne girip bu papanın taraftarı iki katedrali tutuklamışlardır. Bu nedenle Viterbo şehri papa tarafından aforoz edilmiştir. Bundan sonra 86 yıl papalar Viterbo'ya uğramamışlardır.
Papaların bulunmadığı bu dönemde şehir "Di Vico sülalesi" eline geçmiştir. 14. yüzyılda Giovanni Di Vicco Civitavecchia, Tarquinia, Bolşena, Orvieto, Todi, Narnı ve Amelia şehirlerini de içinde bulunduran bir dükalık idare etmekteydi. Fakat 1354'te Avignon'da bulunan papalar kendilerini eski arazilerini ele geçirmek için Kardinal Gil de Albornoz'u görevlendirip bu devleti yıkmışlardır. 1376'da şehir yine Francesco Di Vico"'nun eline geçmiştir. Fakat 13 yıl sonra 1389'da isyan eden Viterbo'lular Francesca Di Vico'yu öldürüp şehrin idaresini önce Papa V. Urban'a; ve sonra da Francesca'nın kuzeni Giovanni di Sciarra di Vico'ya vermişlerdir. 1396'da papa Boniface IX ordusuyla hücum edip Viterbo'yu Papalık Devleti'ne en son olarak dahil etmiştir. 1431'de Viterbo'da idareyi 1421'de eline geçiren Giacomo Di Vico Papalık Devleti orduları tarafında hemen elemine edilmiştir.
Bundan sonra Viterbo önemini kaybetmiş ve Papalık Devleti'nin bir parçası olarak bu devletin geçirdiği evrelerden geçmiştir.
16. yüzyılda Viterbo çok ünlü Rönesans dönemi klasik filoloji bilgin adamı ve hümanist "Latino Latini"'nin doğup yetiştiği kent olarak ün yaptı.
1871'de İtalya Krallığı'na bağlandı.
Viterbo'nun belediye sınırları içinde nüfusu (10.2010 itibarıyla) 63.395 kişidir. 19. yüzyıl ve 20. yüzyılda Viterbo'nun nüfusunun gelişmesi şu gösterimde görülebilir:1
<small>Kişi</small> <timeline> Colors=
id:lightgrey value:gray(0.9)
id:darkgrey value:gray(0.7)
id:sfondo value:rgb(1,1,1)
id:barra value:rgb(0.6,0.7,0.8)
ImageSize = width:550 height:373 PlotArea = left:50 bottom:50 top:30 right:30 DateFormat = x.y Period = from:0 till:60000 TimeAxis = orientation:vertical AlignBars = justify ScaleMajor = gridcolor:darkgrey increment:5000 start:0 ScaleMinor = gridcolor:lightgrey increment:1000 start:0 BackgroundColors = canvas:sfondo
BarData=
bar:1861 text:1861
bar:1871 text:1871
bar:1881 text:1881
bar:1901 text:1901
bar:1911 text:1911
bar:1921 text:1921
bar:1931 text:1931
bar:1936 text:1936
bar:1951 text:1951
bar:1961 text:1961
bar:1971 text:1971
bar:1981 text:1981
bar:1991 text:1991
bar:2001 text:2001
PlotData=
color:barra width:20 align:left
bar:1861 from:0 till: 0
bar:1871 from:0 till: 27232
bar:1881 from:0 till: 26833
bar:1901 from:0 till: 28660
bar:1911 from:0 till: 30801
bar:1921 from:0 till: 33347
bar:1931 from:0 till: 35969
bar:1936 from:0 till: 37130
bar:1951 from:0 till: 44132
bar:1961 from:0 till: 50047
bar:1971 from:0 till: 54461
bar:1981 from:0 till: 57632
bar:1991 from:0 till: 58380
bar:2001 from:0 till: 59308
PlotData=
bar:1861 at: 0 fontsize:S text: n.d. shift:(-8,5)
bar:1871 at: 27232 fontsize:S text: 27.232 shift:(-10,5)
bar:1881 at: 26833 fontsize:S text: 26.833 shift:(-10,5)
bar:1901 at: 28660 fontsize:S text: 28.660 shift:(-10,5)
bar:1911 at: 30801 fontsize:S text: 30.801 shift:(-10,5)
bar:1921 at: 33347 fontsize:S text: 33.347 shift:(-10,5)
bar:1931 at: 35969 fontsize:S text: 35.969 shift:(-10,5)
bar:1936 at: 37130 fontsize:S text: 37.130 shift:(-10,5)
bar:1951 at: 44132 fontsize:S text: 44.132 shift:(-10,5)
bar:1961 at: 50047 fontsize:S text: 50.047 shift:(-10,5)
bar:1971 at: 54461 fontsize:S text: 54.461 shift:(-10,5)
bar:1981 at: 57632 fontsize:S text: 57.632 shift:(-10,5)
bar:1991 at: 58380 fontsize:S text: 58.380 shift:(-10,5)
bar:2001 at: 59308 fontsize:S text: 59.308 shift:(-10,5)
TextData=
fontsize:S pos:(20,20)
text:Kaynak - ISTAT
Viterbo'da görülebilecek turistik yerler şunlardır:
1080'de yapılmaya başlanan "Santa Maria Nuova Kilisesi" Lombard yapımı avlusu ile ünlüdur. Bu eski mahalleye günümüze kadar gelen 11. ve 12. yüzyılda yapılmış şehir surlar ile çevrilidir; bu surlar üzerindeki "Torre Branca" (veya "Bella Galliana" ilgi çekicidir. Mahalleye surlardan giriş eski şehir kapılarından ("Porta Faul", "Porta Romana" ve "Porta Fiorentina") yapılır.
Şehirde 1979 yılında kurulan Tuscia Üniversitesi ev sahipliği yapmaktadır.
Viterbo komünü şu komünlerle sınır komşusudur: Bagnoregio, Bomarzo, Canepina, Caprarola, Celleno, Civitella d'Agliano, Graffignano, Marta, Monte Romano, Montefiascone, Ronciglione, Soriano nel Cimino, Tuscania, Vetralla, Vitorchiano
Viterbo'nun şu kentlerle kardeş şehir bağlantıları bulunmaktadır:
<span style="color:white">Viterbo</span>
</center> </div> <div class="NavContent">Dosya:Duomo di viterbo, esterno 01.jpg|Viterbo - San Lorenzo Katedrali Dosya:Viterbo Papi.jpg|Viterbo - Papalik Sarayı balkonu Dosya:Viterbo09.jpg|Viterbo - Ortacaglar mahallesi Dosya:Viterbo01p.jpg|Viterbo - "Piazza della Rocca Meydani" - Porta Fiorentina şehir kapısı Dosya:FontLeoniViterbo.JPG|Viterbo - "Piazza delle Erbe Meydani" ve "Leoni Havuzu" Dosya:FontanagrandeViterbo.JPG|Viterbo - "Fontana Grande (Buyuk Havuz)" Dosya:Viterbo, santa maria nuova, chiostro romanico del xii secolo 03.jpg|Viterbo - "Santa Maria Nuova Kilisesi"nde Lombardlardan kalma avlu Dosya:Viterbo Santa Maria in Gradi.JPG|Viterbo - Gradi'de Üniversite Kampüsü
</div> </div>
Orijinal kaynak: viterbo. Creative Commons Atıf-BenzerPaylaşım Lisansı ile paylaşılmıştır.
Ne Demek sitesindeki bilgiler kullanıcılar vasıtasıyla veya otomatik oluşturulmuştur. Buradaki bilgilerin doğru olduğu garanti edilmez. Düzeltilmesi gereken bilgi olduğunu düşünüyorsanız bizimle iletişime geçiniz. Her türlü görüş, destek ve önerileriniz için iletisim@nedemek.page