Vezikoüreteral Reflü (VUR)
Vezikoüreteral reflü (VUR), idrarın mesaneden üreterler'e ve hatta böbreklere geri akması durumudur. Normalde idrar, böbreklerden mesaneye tek yönlü akar ve daha sonra vücuttan atılır. VUR'da ise bu akış tersine döner. Bu durum, özellikle çocuklarda sık görülür ve ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir.
Tanım ve Mekanizma
VUR, üreter ve mesane arasındaki üretero-vezikal bileşke mekanizmasındaki bir anormallik sonucu ortaya çıkar. Bu bileşke normalde bir vana gibi çalışarak idrarın tek yönlü akışını sağlar. VUR olan kişilerde bu vana mekanizması düzgün çalışmaz ve idrarın geri akmasına izin verir.
Sınıflandırma
VUR, Uluslararası Reflü Çalışma Grubu tarafından derecelendirilir. Bu derecelendirme, reflünün şiddetini gösterir ve tedavi yönteminin belirlenmesinde önemlidir. Derecelendirme şu şekildedir:
- Evre I: İdrar sadece üreter'e geri akar, böbrek havuzcuğuna (pelvis) ulaşmaz.
- Evre II: İdrar üreter'e ve böbrek havuzcuğuna geri akar, ancak böbrek kalikslerinde genişleme (dilatasyon) yoktur.
- Evre III: İdrar üreter'e ve böbrek havuzcuğuna geri akar, kalikslerde hafif veya orta derecede genişleme vardır.
- Evre IV: İdrar üreter'e ve böbrek havuzcuğuna geri akar, kalikslerde orta derecede genişleme ve üreterde kıvrılma vardır.
- Evre V: İdrar üreter'e ve böbrek havuzcuğuna geri akar, kalikslerde belirgin genişleme, üreterde kıvrılma ve böbrek yapısında bozulma vardır.
Nedenleri
VUR'un çeşitli nedenleri olabilir:
- Primer VUR: En sık görülen nedendir. Üretero-vezikal bileşke'nin doğuştan anormalliği sonucu ortaya çıkar. Bu durumda, üreterin mesane duvarına girdiği açı veya uzunluk yetersizdir ve vana mekanizması düzgün çalışmaz. Genellikle genetik yatkınlık söz konusudur.
- Sekonder VUR: Üriner sistemde bir tıkanıklık veya fonksiyonel bir sorun nedeniyle ortaya çıkar. Örneğin, posterior üretral valv (PUV), nörojenik mesane veya tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonları (İYE) sekonder VUR'a neden olabilir.
Belirtiler
VUR'un belirtileri yaşa ve reflünün derecesine göre değişebilir. Bazı kişilerde hiçbir belirti görülmeyebilirken, bazılarında aşağıdaki belirtiler ortaya çıkabilir:
Tanı
VUR tanısı koymak için çeşitli testler kullanılır:
- Voiding Sistoüretrografi (VSUG): VUR tanısında altın standarttır. Mesaneye bir kateter yerleştirilir ve mesane kontrast madde ile doldurulur. Daha sonra, hasta idrar yaparken röntgen filmleri çekilir. Bu filmler, idrarın üreterler'e geri akışını (reflü) gösterir ve reflünün derecesini belirlemeye yardımcı olur.
- Renal Ultrasonografi: Böbreklerin ve üreterler'in yapısını değerlendirmek için kullanılır. Böbreklerde genişleme (hidronefroz) veya diğer anormallikleri tespit edebilir.
- DMSA Sintigrafisi: Böbreklerin fonksiyonunu değerlendirmek için kullanılır. Böbreklerde skar (nedbe dokusu) olup olmadığını belirlemeye yardımcı olur. Özellikle tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonları sonrası böbrek hasarını değerlendirmede önemlidir.
- İdrar Kültürü: İdrar yolu enfeksiyonları'nı tespit etmek için yapılır.
- Kan Testleri: Böbrek fonksiyonlarını değerlendirmek için yapılır (örneğin, kreatinin ve BUN seviyeleri).
Tedavi
VUR'un tedavisi, reflünün derecesine, hastanın yaşına, genel sağlık durumuna ve tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonları sıklığına göre belirlenir. Tedavi seçenekleri şunlardır:
- Antibiyotik Profilaksisi: Tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonları'nı önlemek için düşük dozda antibiyotik kullanılır. Bu tedavi, özellikle düşük dereceli VUR'u olan çocuklarda ve cerrahi müdahale gerektirmeyen durumlarda tercih edilir.
- Cerrahi Tedavi:
- Açık Cerrahi (Üreteroneosistostomi): Üreterin mesaneye yeniden implante edilmesi işlemidir. Bu, geleneksel cerrahi yöntemdir ve genellikle yüksek başarı oranlarına sahiptir.
- Laparoskopik Cerrahi: Açık cerrahinin minimal invaziv bir alternatifidir. Daha küçük kesilerle yapılır ve iyileşme süreci daha kısadır.
- Endoskopik Tedavi (Defluks): Üreter ağzına, üreterin mesane içindeki uzunluğunu artırmak için bir madde enjekte edilir. Bu, minimal invaziv bir yöntemdir ve genellikle daha az komplikasyona neden olur. Ancak, başarı oranları diğer cerrahi yöntemlere göre biraz daha düşüktür. Enjekte edilen maddeler arasında dekstranomer/hyaluronik asit (Deflux) ve silikon bulunmaktadır.
Komplikasyonlar
VUR tedavi edilmezse ciddi komplikasyonlara yol açabilir:
Prognoz
VUR'un prognozu, reflünün derecesine, tedaviye başlama yaşına ve tedaviye uyuma bağlıdır. Düşük dereceli VUR'u olan çocukların çoğu kendiliğinden iyileşir. Ancak, yüksek dereceli VUR'u olan çocuklarda cerrahi tedavi gerekebilir ve böbrek hasarı riski daha yüksektir. Erken tanı ve uygun tedavi ile VUR'un komplikasyonları önlenebilir ve böbrek fonksiyonları korunabilir.
Önleme
VUR'u önlemek için kesin bir yöntem olmamasına rağmen, aşağıdaki önlemler alınabilir:
- İdrar yolu enfeksiyonları'nı önlemek: Hijyen kurallarına dikkat etmek, bol su içmek ve idrarı tutmamak idrar yolu enfeksiyonları'nı önlemeye yardımcı olabilir.
- Ailede VUR öyküsü olan çocukların taranması: Ailede VUR öyküsü olan çocukların erken yaşta taranması, reflünün erken teşhis edilmesine ve tedavi edilmesine yardımcı olabilir.
- Kabızlığı önlemek: Kabızlık, mesane fonksiyonunu etkileyebilir ve VUR riskini artırabilir. Bu nedenle, çocuklarda kabızlığı önlemek önemlidir.
Bu makale yalnızca bilgilendirme amaçlıdır ve tıbbi tavsiye yerine geçmez. VUR şüphesi olan kişilerin bir doktora danışması önemlidir.