teşbih ne demek?
Teşbih, "benzetmek" manasına gelir. İfadeyi kuvvetlendirmek için
aralarında benzerlik bulunan iki zayıf
olanın güçlüye benzetilmesidir. kavramlarda ise
, 'nın
şeklen benzetilmesi mânâsına gelmektedir.
Öğeleri
Bir teşbihte dört bulunur:
- Benzetilen (müşebbehün-bin): Kendisine benzetilen, birbirine
benzetilen ya da kavramlardan nitelikçe
daha güçlü, daha üstün olan
- Benzeyen (müşebbeh): Birbirine benzetilen nesne ya da
kavramlardan nitelikçe daha güçsüz, zayıf olan.
- yönü (vech-i şebeh):
Birbirlerine benzetilen nesne ve kavramlar arasındaki ortak nitelik.
- Benzetme ilgeci (edat-ı teşbih): Nesne ve kavramlar arasında
benzetme ilgisi kuran ya da ilgeç işlevi
gören sözcük.
Örneğin "yol yılan gibi kıvrılıyor" dendiğinde, "yol" benzeyen, "yılan"
kendisine benzetilen, "kıvrılıyor" benzetme yönü, "gibi" ise benzetme
edatıdır.
Türleri
Teşbih, bu öğelerden bir ya da birkaçının kullanılıp kullanılmamasına
göre dörde ayrılır:
- Ayrıntılı benzetme: dört öğenin de bulunduğu teşbih. Örneğin,
"Ahmet aslan gibi güçlüdür".
- Kısaltılmış benzetme: benzetme yönü bulunmayan teşbih. Örneğin,
"Ahmet aslan gibidir" (burada "güçlülük" vurgulanmamıştır).
- Pekiştirilmiş benzetme: benzetme ilgeci bulunmayan teşbih.
Örneğin, "Ahmet kuvvetli aslandır" (bu teşbihte "gibi" ilgeci
kullanılmamış).
- Yalın benzetme: benzetme yönü ve benzetme ilgeci bulunmayan
teşbih. Örneğin, "Aslan Ahmet".
Kaynakça
Dış kaynaklar
- Pala, İskender (1999 27.bas. 2016), Ansiklopedik Divan Şiiri
Sözlüğü, İstanbul:Kapı Yayınları, ISBN 9758950218, Sayfa:452
- Dilçin, Cem (1983) Örneklerle Türk Şiir Bilgisi, Ankara:Türk Dil
Kurumu Yayınları ISBN 9789751604897
- İpekten, Haluk (1994, 14.bas.2011), Eski Türk Edebiyatı Nazım
şekilleri ve Arûz, İstanbul:Dergah Yayınları, ISBN 9759953539
- Muallim Nâci,(haz. M. A. Yekta Saraç), (2004) Edebiyat Terimleri:
Istılahât-ı Edebiyye, İstanbul:
- Tural, Sadık Kemal (ed.) (2001, 2003, 2004, 2005, 2006), Türk
Dünyası Edebiyat Terimleri ve Kavramları Ansiklopedik Sözlüğü 5
Cilt, Atatürk Kültür Merkezi Yayınları, ISBN 3990000025722
- Coşkun, Menderes (2007) Sözün Büyüsü Edebî Sanatlar,
İstanbul:Dergah Yayınları ISBN 9759953447, Sayfa: 43-65.
Dış bağlantılar
-
Sarıkaya, Meliha, (2010) "Teşbih 3. Türk edebiyatı ", Türkiye
Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. c.40 say. 557-558 Online:
1
Orijinal kaynak: teşbih. Creative Commons Atıf-BenzerPaylaşım Lisansı ile paylaşılmıştır.
Kategoriler