tekelleşme ne demek?
Tekelleşme
Tekelleşme, bir mal veya hizmetin üretiminin veya satışının tek bir firma veya kuruluşun kontrolünde olduğu piyasa yapısıdır. Bu durumda, tekel konumundaki firma, piyasa fiyatlarını belirleme gücüne sahip olur ve rekabet baskısı olmadığı için genellikle daha yüksek fiyatlar ve daha düşük üretim miktarlarıyla sonuçlanır.
Tekelleşmenin Nedenleri:
- Giriş Engelleri: Yeni firmaların piyasaya girmesini zorlaştıran faktörler (yüksek sermaye gereksinimi, yasal düzenlemeler, patentler, doğal kaynaklara erişim vb.) tekelleşmeye yol açabilir.
- Ölçek Ekonomileri: Üretim arttıkça birim maliyetlerin düşmesi durumunda, büyük firmalar küçük firmalara göre avantaj elde eder ve piyasayı domine edebilirler. Bu durum, doğal%20tekel olarak adlandırılır.
- Birleşme ve Satın Almalar: Firmaların birleşerek veya birbirini satın alarak piyasadaki rekabeti azaltması ve tekelleşme yönünde ilerlemesi mümkündür.
- Devlet Politikaları: Devletin belirli firmalara imtiyaz tanıması veya koruması da tekelleşmeye neden olabilir.
Tekelleşmenin Sonuçları:
- Yüksek Fiyatlar: Tekelci firma, rekabet olmadığı için fiyatları serbestçe belirleyebilir ve tüketicilerden daha yüksek fiyatlar talep edebilir.
- Düşük Üretim: Tekelci firma, karını maksimize etmek için üretim miktarını kısabilir ve piyasaya daha az mal veya hizmet sunabilir.
- Kalite Düşüşü: Rekabet olmadığı için, tekelci firma ürün veya hizmet kalitesini düşürebilir.
- Yenilik Eksikliği: Rekabet baskısı olmadığı için, tekelci firma yenilik yapma konusunda daha az motive olabilir.
- Tüketici Refahının Azalması: Yüksek fiyatlar, düşük üretim ve düşük kalite, tüketici refahını olumsuz etkiler.
Tekelleşmeyle Mücadele:
Devletler, rekabet%20yasası gibi düzenlemelerle tekelleşmeyi engellemeye ve rekabeti teşvik etmeye çalışırlar. Ayrıca, tekelci firmaların faaliyetlerini denetleyebilir, birleşme ve satın almaları sınırlayabilir ve piyasaya girişi kolaylaştırıcı politikalar uygulayabilirler.