scrophulariaceae ne demek?

Scrophulariaceae (Sıracaotugiller)

Scrophulariaceae, Lamiales takımına ait, geleneksel olarak geniş bir familya olarak kabul edilen, ancak son filogenetik çalışmalarla yeniden sınıflandırılmış bir bitki familyasıdır. "Sıracaotugiller" olarak da bilinir. Bu yeniden sınıflandırma sonucunda, familyanın sınırları daraltılmış ve bazı cinsler diğer familyalara (örneğin Plantaginaceae) aktarılmıştır. Bu makale, geleneksel anlamda Scrophulariaceae'yi ve günümüzdeki taksonomik durumu hakkında bilgi vermektedir.

İçindekiler

  1. Tanım
  2. Morfoloji
  3. Taksonomi
  4. Yayılış
  5. Ekoloji
  6. Kullanım Alanları
  7. Önemli Cinsler
  8. Kaynakça

1. Tanım

Scrophulariaceae, tek veya çok yıllık otsu bitkiler, yarı çalılar ve nadiren küçük ağaçlar içeren geniş bir bitki grubudur. Kozmopolit bir dağılıma sahiptirler, yani dünya çapında yayılmışlardır, ancak en büyük çeşitlilikleri ılıman bölgelerde bulunur.

2. Morfoloji

  • Yapraklar: Genellikle karşılıklı dizilişte, bazen almaşık veya sarmal dizilişte olabilir. Basit yapılı, tam kenarlı veya dişli olabilirler. Kulakçıklar genellikle bulunmaz.
  • Çiçekler: Genellikle erselik (her iki eşey organını da taşır), zigomorf (iki yanlı simetrili) ve beş parçalıdırlar.
    • Çanak yapraklar: Genellikle 5 adet, birleşik veya serbest olabilir.
    • Taç yapraklar: Genellikle 5 adet, birleşik olup, iki dudaklı (bilabiate) veya tek dudaklı bir yapı oluşturabilir. Dudaklardan üstteki genellikle 2 loplu, alttaki ise 3 loplu olabilir.
    • Erkek organlar: Genellikle 4 adet, didinam (iki uzun, iki kısa) olabilir. Nadiren 5 veya 2 adet olabilir.
    • Dişi organ: Üst durumlu, iki karpelli ve iki loculludur. Tek bir pistil bulunur.
  • Meyve: Genellikle kapsül tipindedir ve çok sayıda küçük tohum içerir. Bazı türlerde üzümsü meyveler de görülebilir.
  • Tohumlar: Genellikle küçük, endospermli ve embriyo düz veya eğridir.

3. Taksonomi

Geleneksel Sınıflandırma

Geleneksel olarak Scrophulariaceae familyası, çok çeşitli morfolojik özelliklere sahip çok sayıda cinsi içeriyordu. Bu geniş tanım, familyayı tutarlı bir grup olmaktan çıkarıyordu.

Güncel Sınıflandırma

Moleküler filogenetik çalışmalar, geleneksel Scrophulariaceae familyasının polifiletik olduğunu, yani ortak bir atadan gelmeyen grupları içerdiğini göstermiştir. Bu nedenle, birçok cins, özellikle de Plantaginaceae olmak üzere diğer familyalara aktarılmıştır. Örneğin, Veronica (türlüotlar) ve Digitalis (yüksükotları) gibi önemli cinsler artık Plantaginaceae familyasına aittir. Günümüzde Scrophulariaceae, daha dar bir tanımlamaya sahiptir ve daha homojen bir grup oluşturmaktadır.

4. Yayılış

Scrophulariaceae familyası, Antarktika hariç tüm kıtalarda yayılış gösterir. En büyük tür çeşitliliği, ılıman ve subtropikal bölgelerde bulunur. Farklı türler, dağlık bölgelerden çöllere kadar çeşitli habitatlara adapte olmuştur. Türkiye'de de birçok Scrophulariaceae türü doğal olarak yetişir.

5. Ekoloji

Scrophulariaceae türleri, çeşitli böcekler (özellikle arılar, kelebekler ve sinekler) ve kuşlar tarafından tozlaşır. Bazı türler, yarı parazitiktir ve diğer bitkilerin köklerine bağlanarak su ve besin maddeleri elde eder. Tohumları genellikle rüzgar, su veya hayvanlar aracılığıyla yayılır.

6. Kullanım Alanları

  • Tıbbi: Bazı Scrophulariaceae türleri, geleneksel tıpta çeşitli amaçlar için kullanılmıştır. Örneğin, Scrophularia cinsine ait bazı türler, iltihap giderici ve ağrı kesici özelliklere sahiptir. Dikkat: Bu bitkilerin tıbbi amaçlarla kullanımı uzman tavsiyesi gerektirir ve bazı türler zehirli olabilir.
  • Süs Bitkisi: Bazı Scrophulariaceae türleri, gösterişli çiçekleri nedeniyle süs bitkisi olarak yetiştirilir. Örneğin, Penstemon cinsi, bahçelerde sıkça kullanılan popüler bir süs bitkisidir.
  • Zirai Zararlılar: Bazı Scrophulariaceae türleri, tarım alanlarında yabancı ot olarak kabul edilebilir ve ürünlere zarar verebilir.

7. Önemli Cinsler

  • Scrophularia (Sıracaotu): Familyanın tip cinsidir.
  • Verbascum (Sığırkuyruğu): Daha önce bu familyaya aitti.
  • Buddleja (Kelebek çalısı): Daha önce bu familyaya aitti.
  • Antirrhinum (Aslanağzı): Daha önce bu familyaya aitti.
  • Linaria (Nevruzotu): Daha önce bu familyaya aitti.

Not: Yukarıdaki Verbascum, Buddleja, Antirrhinum, ve Linaria cinsleri günümüzde Scrophulariaceae familyasına ait değildir. Plantaginaceae gibi diğer familyalara dahil edilmişlerdir. Bu liste, geleneksel sınıflandırmayı yansıtmaktadır.

8. Kaynakça

Bu makale, Scrophulariaceae familyası hakkında genel bir bakış sunmaktadır. Daha detaylı bilgi için yukarıdaki kaynaklara başvurulabilir. Unutmayın, bitki taksonomisi sürekli gelişmektedir ve güncel bilgilere ulaşmak için güvenilir bilimsel kaynakları takip etmek önemlidir.

Kendi sorunu sor