sarıhumma ne demek?

Sarıhumma Grip benzeri bir tablodan, ağır karaciğer hastalığı ve kanamalı ateşe kadar geniş bir hastalık tablosuna yol açan akut viral bir hastalıktır.¹

Tarihi

Sarı humma salgını ilk defa 1700'lerde İtalya, Fransa, İspanya ve İngiltere'de patlak vermiştir.² On dokuzuncu yüzyılda İspanya'da 300.000 kişinin sarıhummadan öldüğüne inanılıyor.³ 1802'de Haiti Devrimi esnasında Fransız askerleri sarıhumma saldırısına maruz kaldılar; ordunun yarısı bu hastalıktan dolayı öldü.⁴ 20. yüzyılın başlarında hastalığın insanlara bulaşma yöntemininin anlaşılması (öncelikli olarak sivrisinekler) ve bir aşının ve diğer önleyici önlemlerin geliştirilmesini sağlayan, gönüllülerin de katıldığı (ki bazıları bu yüzden öldü) araştırmalar yapılana kadar Batı Yarımkürenin diğer yerlerinde çıkan salgınlarda binlerce kişi öldü.

2020 yılında yeni tip Sarıhumma virusu Sudan'da görüldü⁵

Rezervuar: Maymun

Vektör: sivrisinek

Bulaş şu şekillerde olabilir:

Maymun → sivrisinek → maymun

Maymun → sivrisinek → insan

Patojenez

Sarı hummaya Flaviviridae ailesinden pozitif iplikçikli tek dizili bir RNA virüsü olan arbovirus sebep olur. Enfeksiyon hastalıklı eklem bacaklının tükürüğünde bulunan virüsü deri yoluyla bırakması sonucunda başlar. Bu sivrisinekler Afrika'da Aedes simpsaloni, A. africanus, ve A. aegypti, Güney Amerika'da Haemagogus cinsi ve Fransa'da Sabethes cinsini kapsar. Enfeksiyondan sonra virüs ilk önce yerel olarak çoğalır bunu takiben bağışıklık sistemi yoluyla vücudun kalanına yayılır.⁶

Klinik Bulgular

Karaciğer yetmezliği, renal Yetmezlik, koagülopati (pıhtılaşma bozuklukları), şok.⁷

Bulaşma Yolları

Virüs, günümüzde tropik bölgelerde görülür ve vektörler aracılığı ile insanlara bulaşır. Etkili bir aşının varlığına rağmen birçok Afrika ve Güney Amerika ülkesinde hemorajik hastalığın önemli sebeplerinden biridir. Sarı tabiri bazı hastalarda görülen sarılık semptomundan gelir.⁸

İnfeksiyon, Remisyon, İntoksikasyon evreleri bulunur.

Hastalığı Önleme

Sıtmada olduğu gibi sivrisineklerden korunmak ve mücadele etmek büyük önem taşır. Sarı hummadan aşı ile korunmak da mümkündür. Sarı hummanın bulunduğu bölgelere gidenlerden veya bu bölgelerden diğer ülkelere geçenlerden sarıhumma aşısı olduklarını belgelendirmeleri istenebilir. Aşı sertifikası aşıdan 10 gün sonra ve ömür boyu⁹ geçerlidir. Diğer aşılarla aynı anda, farklı yerlere uygulanabilir.

Enfeksiyondan doğal iyileşenler de de ömür boyu bağışıklık kalır.