Orfeus, Antik Yunan mitolojisinde önemli bir figürdür. Şair, müzisyen ve kahin olarak bilinir. Sanatının gücüyle tanrıları, insanları ve hatta doğayı etkileyebildiğine inanılırdı. Ölüm ve yeniden doğuş temalarıyla da yakından ilişkilidir.
Orfeus'un kökenleri hakkında farklı rivayetler bulunmaktadır. En yaygın inanışa göre, Trakya kralı Oeagrus ile ilham perisi Calliope'nin oğludur. Bazı kaynaklarda ise Apollon ile Calliope'nin oğlu olduğu da belirtilir. Bu durum, Orfeus'un sanatsal yeteneklerinin tanrısal kökenine vurgu yapar. Trakya, Orfeus'un yaşadığı ve etkili olduğu bölge olarak bilinir.
Orfeus'un en bilinen hikayesi, karısı Eurydice'yi yeraltı dünyasından geri getirme çabasıdır. Eurydice, bir yılan tarafından sokularak ölür. Orfeus, duyduğu derin acıyla lirini çalarak hem insanları hem de tanrıları etkiler. Hatta yeraltı dünyasının tanrısı Hades ve eşi Persephone bile onun müziğinden etkilenir. Hades ve Persephone, Orfeus'a Eurydice'yi geri götürme izni verirler, ancak bir şartla: Orfeus, yeryüzüne çıkana kadar arkasına dönüp Eurydice'ye bakmamalıdır.
Orfeus, bu şartı kabul eder ve yeryüzüne doğru ilerler. Ancak, sabırsızlanır ve neredeyse yeryüzüne yaklaştığında arkasına döner. Eurydice, henüz tam olarak yeryüzüne ulaşmadığı için yeniden yeraltı dünyasına geri döner, bu kez sonsuza dek. Orfeus, bu ikinci kayıpla büyük bir üzüntü yaşar ve hayatının geri kalanını şarkı söyleyerek ve lir çalarak geçirir.
Orfeus'un ölümü hakkında farklı anlatılar mevcuttur. Bir rivayete göre, Dionysos'a tapan ve sadece ona adanmışlığı kabul eden Mainadlar (Bakkhalar), Orfeus'un diğer tanrılara da saygı göstermesini kabul etmezler ve onu parçalayarak öldürürler. Başka bir rivayete göre ise, Orfeus kadınlardan uzak durmaya başladığı için Trakya kadınları tarafından öldürülür.
Orfeus'un başı ve liri, Hebros nehrinden denize sürüklenir ve Lesbos adasına ulaşır. Lesbos, bu olaydan sonra lirik şiirin merkezi haline gelir.
Orfeus, sadece bir mitolojik figür değil, aynı zamanda bir dini akımın da kurucusu olarak kabul edilir. Orfizm, MÖ 6. yüzyılda ortaya çıkan ve Orfeus'un öğretilerine dayanan bir dini ve felsefi akımdır. Orfizm, ruhun ölümsüzlüğüne, reenkarne olacağına ve arınmayla kurtuluşa ulaşabileceğine inanır. Orfizm'in temel metinleri arasında Orfik İlahiler ve Orfik Rapsodiler bulunur.
Orfeus'un hikayesi, yüzyıllar boyunca birçok sanatçıya ve yazara ilham kaynağı olmuştur. Resim, heykel, müzik, edebiyat ve opera gibi birçok alanda Orfeus teması işlenmiştir.
Orfeus, sanatın ve müziğin gücünü, aşkın ve kaybın derinliğini, ölümün ve yeniden doğuşun döngüsünü temsil eden bir sembol olarak günümüze kadar ulaşmıştır. Mitolojik hikayesi, insanlığın en temel duygularını ve arayışlarını yansıtır. Orfizm ise, antik dünyada önemli bir dini ve felsefi akım olarak varlığını sürdürmüştür. Orfeus'un mirası, sanat, edebiyat, müzik ve felsefe alanlarında hala yaşamaya devam etmektedir.