Nur Dağları, Gâvur Dağları ya da Amanos Dağları, Kahramanmaraş'taki Sır Baraj Gölü’nden başlayıp Hatay ilinin Samandağ kıyılarına doğru uzanan 175 km uzunlukta dağ silsilesidir.1 Çoğunluğu, Doğu Karadeniz'dekilere benzer nemli ormanlarla kaplıdır.2
Dağın gerçek adı, yabancı bir isim olduğu için bu ismi söyleyemeyen yöre halkınca Gâvur Dağı denmiştir. Bu isim yaklaşık bin yıldır kullanılır.3 Buradaki "gâvur" sözcüğü; yaygın olarak bilinen şeklinden çok, Arap coğrafyacılarının pek sık kullandığı ve "tepeler arasında basık arazi" anlamına gelen "gavr", "al-gavr" sözcüğü ile ilgilidir.
Amanos Dağları ise Hitit ve MÖ II bininci Suriye metinlerinde, hem yer hem de dağ adı olarak geçer.4 Babil ve Asur kralları da taştan ve ormandan mahrum olan Mezopotamya'da Lübnanların "Sedr ormanlarına" muhtaç idiler. Bu yüzdendir ki Agadeli Sargon zamanından beri Lübnanlar üzerindeki “Sedr” ormanlarından (Amanoslardan) ve Gümüş dağlarından (Toroslardan) bahsedilmektedir.5 Cumhuriyet'e kadar resmî olarak bu isim kullanılmıştır.
Amanos Dağları ismi, Cumhuriyet'ten sonra değiştirilip yerine Nur Dağları konulmuştur.67
Toroslar ile birlikte üçüncü jeolojik zamanda oluşan dağ, oluşumu sırasında ve sonrasında aşınmaya uğramış, üçüncü zamanın ikinci yarısından sonra yükselmiş kıvrımlı-kırıklı yapılı dağlardandır.8 175 km uzunluğundaki dağlar 20-30 km eninde, ortalama 1.500-2.000 m yüksekliktedir. Dağın orta bölümündeki alçalan alanda -"Suriye kapısı" olarak da bilinen- Belen Geçidi (740 m) bulunur. Nur Dağları'nı doğudan Antakya-Kahramanmaraş grabeni sınırlar. Bu oluk Kızıldeniz, Lut Gölü, Lübnan-Antilübnan Dağları arasındaki Beka Vadisi'nden geçen fay hattının devamıdır9.
Kuzeyden güneye doğru uzanarak Kahramanmaraş, Ahır Dağı'nın güneyinden başlayarak Asi Nehri'nin Akdeniz'e döküldüğü Samandağ deltasında sona erer. Bittiği noktanın karşısında Suriye sınırındaki gösterişli Kel Dağı vardır. Sıradağların büyük bir kısmı Hatay'da olup Amik Ovası ile Akdeniz'i birbirinden ayırır. Sıradağların en yüksek noktası Hatay'ın Hassa ilçesindeki Mığır Tepesi'dir (Bozdağ). Bu noktada yükseklik 2240 m'dir. Güneye doğru alçalan dağların diğer yükseltileri şunlardır: Kabayar Tepe, 1.698 m; Susuz Tepe, 1.072 m; Akkaya Tepe, 1.939 m; Üçkaya Tepe, 1.976 m.
Samandağ kıyılarından Kahramanmaraş Sır Barajı'na kadar 175 km uzunluğundadır. Kıyıdan itibaren dik olarak yükselir. Dağ kabaca üç bölüme ayrılabilir: kuzeyde Çimen Dağı, ortada Bozdağ, güneyde Musa Dağı. Bitki coğrafyası açısından Nur Dağları, Doğu Karadeniz dağlarının güneyinden Munzur Dağları'na uzanan Anadolu Diyagonali'nin güney kısmını oluşturur10.
Nur Dağları, Avrupa'da korumada öncelikli yüz ormandan biridir. Dağlar üzerinde Karadeniz'e has ormanlar, Akdeniz maki toplulukları ile ormanları ve alpin dağ çayırları, nemli vadilerde nehir kenarı bitkileri görülür. Dağın orta kısımları Balkan Yarımadası'nın Karadeniz kıyılarına, orta-yüksek bölümleri Doğu Karadeniz'e benzemektedir. Dağın batı yamaçlarındaki nemli ormanlar Orta Avrupa ve Doğu Karadeniz'de görülen doğu gürgeni, porsuk, ıhlamur, ışılgan (Ilex colchica), şimşir gibi Avrupa-Sibirya ve öksin bitki gruplarına ait relikt türleri barındırır. Bu türlerin güney sınırını Nur Dağları oluşturur11.
Dağın batısında 600 m yüksekliğe kadar kermes meşesi ağırlıklı maki türleri hâkimdir. Akdeniz ormanları, 350-1900 metreler arasındadır. Kızılçam, 200-750 m; saçlı meşe, 600-900 m; karaçam, 1000-1500 m aralıklarında görülür. 1.900 m'den geçen orman üst sınırından sonra otsu bitkiler ve bodur çalılar hâkimdir. Dağın batı yamaçlarında bitki türlerinde keskin bir farklılık görülür. Çoğunlukla kermez meşesi ve saçlı meşe hakimiyetinde makiler ile yer yer kızılçam ormanları görülür. dağların kuzeyinde ormanlar bozulmuştur. Kızılçam hakimiyetinde ormanların yükseklerinde göknar, sedir, karaçam, ardıçlar görülür12.
Akdeniz'e dönük batı yamaçlarda bitki örtüsü daha sık, yoğun ve geniştir. Burada fotosentez faaliyeti yüksektir13.
Nur Dağları, süzülen yırtıcı kuşların göç yolu üzerinde olduğundan önemlidir. Göç zamanları şu kuşlar alanda gözlenir: ak leylek, ak pelikan, kara leylek, kaşıkçı, turna, sakarca, boz kaz, şahin, arı şahini, kara çaylak, küçük akbaba, saz delicesi, yoz atmaca, küçük orman kartalı, yılan kartalı, büyük orman kartalı, küçük kartal, bozkır kartalı. Yöresel ölçekte tehlike altında olan türlerden İzmir yalıçapkını, gökkuzgun, tavşancıl, küçük ebabil alanda üremektedir. Karaca, Güney Anadolu'da yalnızca Nur Dağları'nda yaşar. Dağın doğu sırtları çizgili sırtlanın yaşam alanıdır. Yaban keçisi, vaşak, su samuru, uzun ayaklı yarasa; diğer önemli memelilerdir14.
Dosya:Osmaniye 01.jpg|Nur Dağları’na Osmaniye’den bir bakış Dosya:View of Nur Mountains.jpg|Nur Dağları'nın Hatay' dan görünümü Dosya:Düldül Dağı - Mount Düldül.jpg|Düziçi'nden Düldül Dağı görünüşü Dosya:Düldül Dağı - Mount Düldül 13.JPG|Düldül Dağı, Düziçi
Orijinal kaynak: nur dağları. Creative Commons Atıf-BenzerPaylaşım Lisansı ile paylaşılmıştır.
Osman YILDIRIM, Osmaniye, Düziçi ↩
http://aden-wwwaden.blogspot.com/2015/02/a-harfi-ile-iv.html?m=1 ↩
“Yamhad Krallığı” Prof. Dr. Füruzan KINAL. Güterbock, ZA 44 (1938) s. 69. ↩
Doğa Biziz! | erişimtarihi = 20 Ekim 2021 | dil = tr-TR | arşivurl = https://web.archive.org/web/20191207154303/https://www.dogadernegi.org/amanos-daglari/ | arşivtarihi = 7 Aralık 2019}} ↩
Ne Demek sitesindeki bilgiler kullanıcılar vasıtasıyla veya otomatik oluşturulmuştur. Buradaki bilgilerin doğru olduğu garanti edilmez. Düzeltilmesi gereken bilgi olduğunu düşünüyorsanız bizimle iletişime geçiniz. Her türlü görüş, destek ve önerileriniz için iletisim@nedemek.page