mazıdağı ne demek?

Coğrafya

Mazıdağı, Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nin Dicle Bölümünde Mardin ilinin 47 km kuzeybatısında ,1030-1090 metre yükseklikte ve adını aldığı dairesel dağlar serisinin orta yerindeki düzlükte kurulmuştur. Daha önceleri sırasıyla Savur ve Derik ilçelerine bağlı bir bucak iken 9 Haziran 1937 tarihinde ilçe olmuştur. İlçe yüzölçümü 869 km²'dir.

Şamrah eski adıyla bilinen Mazıdağı ilçesi, geçmişte Diyarbakır-Şam güzergahında canlı bir merkez oldu hep. Mazıdağı ilçesi, 9 Haziran 1937'de kurulmuştur. Şamrah, bu tarihe değin Derik ilçesine bağlı bir bucak merkezi idi. İlçenin tarihi Sümerlere kadar gerilere gitmektedir. 150 metrelik bir tepenin üstünde bulunan Dermetinan Kalesi, Sultan Şeyhmus, Pir Hattap türbeleri ilçenin önemli ziyaret yerleridir.

İlçenin Asur ve Urartular dönemin de M.Ö 2500'lü yıllar da adı İsala olarak geçer. Daha sonra Şamrah ve En son Mazıdağı olarak değişmiştir. Taş Devrinden günümüze kadar gelebilen Awrihan mağaraları bulunmaktadır. Kervanların konaklama amacıyla kullandıkları Ariköy'de bulunan Han bulunmaktadır. İlçenin batısında Şamrah Kalesi namıyla anılan kalenin yanı sıra Gümüşyuva Köyünde Bizanslılar tarafından bulunup işletilen gümüş madeni ve bu madenin muhafazası için yapılan kale ve müstahkem yerler, aynı yerde bulunan kilise kalıntıları, tarihi bir nitelik taşımaktadır.

2000 yılı Genel Nüfus Sayımına göre ilçenin nüfusu 13.452'dir. İlçeye bağlı kasaba belediyeleri ve köylerin nüfusu 16.202'dir. Mevcut nüfusun %45'i şehir merkezinde geriye kalan %55'i ise kırsal kesimde yaşamaktadır. Merkez ilçe dışında ilçeye bağlı belde belediyesi bulunmamaktadır. Kurak mevsim şartlarının hüküm sürdüğü Mazıdağı'nda Karaçay hayati bir önem taşımaktadır. Fosfat tesisleri yörenin can damarlarından biridir.

Eskiden beri el sanatlarının önemli bir ekonomik değer olduğu ilçede, bu faaliyetlerin yeniden canlandırılması amacı ile çalışmalar devam etmektedir. Tütüncülük, arıcılık, bağcılık, kümes hayvancılığı ilçenin başlıca geçim kaynaklarıdır mardin mazıdağı ilçesi sisan mezrasında sasanilere ait olduğu tahmin edilen bir kilise ve yerleşim yeri bulunmaktadır. Şamrah eski adı ile bilinen Mazıdağı Şam-Mardin ve Şam-Diyarbakır üçgeninde olmasından dolayı Samraj olarak adlandırılmaktadır.

Nüfus

İlçeye bağlı 53 mahalleden oluşmaktadır.

Ekonomi

İlçe insanları genel olarak tarım ve hayvancılıkla geçimlerini sağlamaktadır. İlçe merkezinin 17 km kuzeybatısındaki fosfat yataklarının 1976 yılından sonra işletilmeye başlanması ile önemli bir istihdam alanı potansiyeline kavuşmuştur. Fakat 1994 yılında zarar ettiği gerekçesiyle kapatılmıştır.¹ Atıl durumuna düşen fabrika 2011 yılında özelleştirme kapsamında TMC adı altında Cengîz ve Ciner holding ortaklığına verildi. Daha sonra Ciner holding ortaklıktan ayrıldı ve fabrika Cengiz holdinge devredildi. Fabrika fosfat üretimi ile başlayıp sonra gübre üretimine başladı. 2020 itibarıyla gübre, asit vb ürünler üretmektedir.² Burada siyanürle altın çıkarıldığı da iddia edilmiştir, ancak bu konuda resmi bilgi yoktur.³ Fabrikada 2020 yılında 1400 personel çalışmaktadır.

Mazıdağı ilçesi fosfat yatakları Türkiye'nin %86 sını oluşturmaktadır.

Ulaşım

İlçe, ulaşım koşulları bakımından uygun bir konuma sahiptir. Derik ilçesine 24 km, Mardin iline 50 km ve Diyarbakır iline ise 72 km'lik asfalt yollarla bağlanmıştır. İlçeyi köylerine bağlayan yollar mevcuttur ve KÖY-DES programı kapsamında kötü olan yolların standardını yükseltme çalışmalarına son yıllarda hız verilmiş bulunmaktadır.