Magmatik Kayaçlar
Magmatik kayaçlar, 'nın soğuyup katılaşmasıyla oluşan kayaç türüdür. Bu soğuma, yer kabuğunun içinde (iç püskürük kayaçlar) veya yüzeyinde (dış püskürük kayaçlar) gerçekleşebilir.
Oluşumlarına Göre Sınıflandırma:
- İç Püskürük Kayaçlar (Derinlik Kayaçları): Magmanın yer kabuğunun derinliklerinde yavaş soğumasıyla oluşurlar. Bu yavaş soğuma, büyük kristallerin oluşmasına olanak tanır. Genellikle taneli bir yapıya sahiptirler. Örnek olarak verilebilir.
- Dış Püskürük Kayaçlar (Yüzey Kayaçları): Magmanın veya 'ın yeryüzeyine çıkıp hızla soğumasıyla oluşurlar. Hızlı soğuma, küçük kristallerin veya hiç kristal olmaması durumunu ortaya çıkarır (amorf yapı). Örnek olarak ve verilebilir.
Bileşimlerine Göre Sınıflandırma:
Magmatik kayaçların bileşimi, içerdikleri minerallere göre değişir. Silika (SiO2) içeriği, kayaçların rengini ve özelliklerini etkileyen önemli bir faktördür.
- Asidik Kayaçlar (Felzik): Yüksek silika içeriğine sahip kayaçlardır. Açık renkli ve viskoz (akışkanlığı düşük) lavlardan oluşurlar.
- Bazik Kayaçlar (Mafik): Düşük silika içeriğine sahip kayaçlardır. Koyu renkli ve daha akışkan lavlardan oluşurlar.
- Ortaç Kayaçlar: Asidik ve bazik kayaçlar arasında özellikler gösterirler.
- Ultrabazik Kayaçlar: Çok düşük silika içeriğine sahip kayaçlardır. Genellikle yer kabuğunun derinliklerinde bulunurlar.
Özellikleri:
- Genellikle sert ve dayanıklıdırlar.
- Kristalli veya camsı bir yapıya sahip olabilirler.
- Minerallerin türüne ve oranına bağlı olarak renkleri değişebilir.
- Gözenekli veya gözeneksiz olabilirler.
Kullanım Alanları:
Magmatik kayaçlar, inşaat malzemesi (örn. granit, bazalt), yol yapımı, anıt yapımı gibi birçok alanda kullanılırlar. Ayrıca, bazı magmatik kayaçlar (örn. ), aşındırıcı ve temizleyici olarak da kullanılabilir.