Kralın Dönüşü, J.R.R. Tolkien'in yazdığı Yüzüklerin Efendisi adlı epik fantastik romanın üçüncü ve son cildidir. İlk olarak 1955'te yayınlanmıştır. Roman, Orta Dünya'da geçen, Tek Yüzük'ün yok edilmesi ve Sauron'un yenilgisiyle sonuçlanan geniş kapsamlı bir savaşı konu alır.
Roman, önceki cilt olan İki Kule'nin olaylarının hemen ardından başlar. Hikaye, eş zamanlı olarak ilerleyen birkaç ana olay örgüsünü takip eder:
Frodo ve Sam: Frodo Baggins ve sadık arkadaşı Samwise Gamgee, Gollum'un rehberliğinde Mordor'a doğru tehlikeli bir yolculuğa çıkarlar. Amaçları, Tek Yüzük'ü Hüküm Dağı'nın ateşlerine atarak yok etmektir.
Aragorn ve Gondor: Aragorn, Gondor krallığının varisi olarak kimliğini ortaya koyar ve Ölülerin Yolu'nu takip ederek lanetli ordunun yardımını ister. Gondor, Sauron'un güçleri tarafından kuşatılmaktadır ve Aragorn halkını savunmak ve Mordor'a karşı bir oyalama saldırısı düzenlemek zorundadır.
Rohan ve Rohirrim: Rohan halkı, Kral Théoden önderliğinde Gondor'a yardım etmek için toplanır ve Pelennor Çayırları'nda Mordor'un ordularıyla epik bir savaşa girerler.
Minas Tirith Kuşatması: Sauron'un orduları, Gondor'un başkenti Minas Tirith'i kuşatır. Bu, romanın en büyük ve en kritik savaşlarından biridir.
Pelennor Çayırları Savaşı: Rohan süvarileri (Rohirrim), Gondor'a yardım etmek için gelir ve Mordor'un ordularıyla destansı bir savaşa girerler. Bu savaşta önemli karakterler hayatını kaybeder.
Hüküm Dağı'na Yolculuk: Frodo ve Sam'in Hüküm Dağı'na olan zorlu yolculuğu, Gollum'un ihaneti ve Yüzük'ün cazibesiyle daha da zorlaşır.
Yüzüğün Yok Edilmesi: Sonunda, Frodo, Hüküm Dağı'na ulaşır, ancak Yüzük'ün gücüne yenik düşer ve onu kendine saklamaya karar verir. Ancak, Gollum, Yüzük'ü almaya çalışırken Frodo ile birlikte lavlara düşer ve Yüzük yok olur.
Sauron'un Düşüşü: Tek Yüzük'ün yok edilmesi, Sauron'un gücünü ortadan kaldırır ve Orta Dünya'daki hükümranlığı sona erer.
Aragorn'un Taç Giymesi: Aragorn, Gondor kralı olarak taç giyer ve Arwen ile evlenir. Gondor ve Arnor krallıkları yeniden birleşir.
Hobbitlerin Dönüşü: Frodo, Sam, Merry ve Pippin, Shire'a geri dönerler, ancak Shire'ın bozulmuş olduğunu görürler. Saruman'ın etkisinden Shire'ı kurtarırlar.
Gri Limanlar'a Yolculuk: Frodo, Yüzük'ü taşımanın getirdiği fiziksel ve ruhsal yaralarla mücadele eder ve sonunda Gri Limanlar'dan Ölümsüz Topraklar'a doğru yelken açar. Bilbo Baggins, Gandalf ve diğer Elfler de ona eşlik eder.
İyilik ve Kötülük: Roman, iyilik ve kötülük arasındaki epik mücadeleyi derinlemesine inceler. Sauron'un kötülüğü, Frodo ve arkadaşlarının cesareti ve fedakarlığı ile karşılaştırılır.
Dostluk ve Sadakat: Dostluk ve sadakat, özellikle Frodo ve Sam arasındaki bağ, romanın temel temalarından biridir.
Umut ve Umutsuzluk: Roman boyunca, karakterler umutsuzluğa kapılır, ancak her zaman bir umut ışığı bulurlar.
Fedakarlık: Karakterlerin, özellikle Frodo'nun Yüzük'ü yok etmek için yaptığı fedakarlık, romanın önemli bir temasıdır.
Doğa ve Sanayi: Tolkien'in eserlerinde sıklıkla görülen doğa ve sanayi arasındaki çatışma, Kralın Dönüşü'nde de kendini gösterir.
Kralın Dönüşü, Yüzüklerin Efendisi serisinin bir parçası olarak, fantastik edebiyatın en önemli eserlerinden biri olarak kabul edilir. Geniş kapsamlı dünyası, karmaşık karakterleri ve derin temalarıyla milyonlarca okuyucuyu etkilemiştir.
Ancak, roman bazı eleştirilere de maruz kalmıştır. Bazı eleştirmenler, hikayenin çok uzun ve karmaşık olduğunu, bazı karakterlerin yeterince geliştirilmediğini ve sonunun çok uzun sürdüğünü belirtmişlerdir.
Kralın Dönüşü, radyo, tiyatro, animasyon ve canlı aksiyon filmleri dahil olmak üzere çeşitli medyaya uyarlanmıştır. Peter Jackson'ın yönettiği ve 2003 yılında yayınlanan film uyarlaması, büyük beğeni toplamış ve birçok ödül kazanmıştır.