Kozan (Sis, ), Adana ilinin bir ilçesidir. Adana ovasının Yukarı Ova denilen kısmında düz arazinin tepelik bölgeye geçtiği kesimde kurulmuş olup, il merkezine uzaklığı 69 km'dir. İlçe kuzeyde Kayseri, Yahyalı, Feke, Saimbeyli; doğuda Osmaniye, Kadirli; güneyde Ceyhan, İmamoğlu; Batıda Aladağ ilçeleriyle çevrilmiştir. İlçenin yüzölçümü 1690 km²'dir. Adana'nın (metropoller hariç) iki büyük ilçesinden birisidir. Ayrıca Adana İl Sınırları içindeki en geniş (yüzölçüm olarak) ilçe durumundadır. Tarih boyunca önemli bir yerleşim olan Kozan Kilikya Ermeni Krallığı'nın başkentliğini yapmış olup Osmanlı Dönemi ve Cumhuriyet Dönemindeyse 1926'ya kadar vilayetlik (il statüsü) yapmıştır. Ancak 1926'da bazı milletvekilleri yüzünden vilayetliği lağvedilmiştir. Ayrıca vilayetken Fevzi Çakmak'ı TBMM'ye milletvekili olarak göndermiştir.
Profesyonel liglerde oynayan tek takımı Kozanspor'dur. 3.Ligde mücadele etmektedir. Kulüp tarihi boyunca bir 3.Lig bir Bölgesel Amatör Lig arası gidip gelse de 2015 yılında 3.Lige yükselmiş ve bir daha hiç düşmemiştir. İç saha maçlarını İsmet Atlı Stadında oynar.
İlçenin Kozan Dağı, Dengin Yoktur Kozan ve Kozan gibi çok sayıda tanıdık türküleri bulunmaktadır. Otağ TV adında bir televizyon kanalı, Kozan FM ve Sis FM adında da iki radyosu bulunmaktadır. 7 adet yerel gazetesi bulunan Kozan, İnternet haberciliğinde çoğu ilden ileri durumdadır. Eğitimde de oldukça iyi olan Kozan'ın Okuryazarlık Oranı çoğu ilçeden yüksektir. İlçede Çukurova Üniversitesi'ne bağlı yüksekokul mevcuttur. İlçeye 4 yıllık fakülte kurulmuştur. Ekonomide de yükselen güç olan Kozan'da Kozan Organize Sanayi Bölgesi bulunmaktadır. Türkiye'nin birçok yerinde Kozan'dan göç etmiş olanların kurmuş olduğu, Kozan adını taşıyan yerleşim yerleri de mevcuttur (Kozanlı, Kulu, Kozanlı, Soma, Kozan, Çandır, Kozan, Serik, Hacılar vb).
Şehrin bilinen en eski ismi Sis veya Siski'dir. Roma kontrolü altında şehire Flavias veya Flaviopolis denilmiştir.1 Bizans döneminde ise şehrin eski Yunanca ismi olan Sision (Σίσιον) yaygınlık kazanmıştır.2 Ermenicede şehre Sis (Սիս) veya Sissu denilmiştir. Şehre Kozan (Osmanlıca: قوزان) isminin verilmesi, aslen Gaziantep'in Kozan köyü kökenli Kozanoğlu Hanedanı'na (1689-1865) dayanmaktadır.3
Kozan adı eski Türkçede aynı zamanda bazı boyların totemi olan “Yaban Tavşanı” (İng. jack Rabbit, Hare) anlamına gelir. Genellikle Ogur Türkçesinde çok eskiden kullanılan “Ksoran” biçiminin, Ogur-Oğuz değişimiyle yani –r ve –s/z değişimiyle “Kozan” şeklini almasıyla oluşmuştur. Diğer Kuzey Türkçelerinde çoğunlukla “Kıyan-Kuyan-Koyon-Köyön-Kodan-koygun” biçiminde görülen bu kelime Türkiye’de Orta Anadolu’da “Göcen-Gocen-Gozan” biçiminde fakat “Yaban Tavşanı Yavrusu” anlamında kullanılır. Orta çağdan önce kaydı yoktur fakat kesinlikle iki nedenden dolayı daha eskidir. 1- bazı kuzey-doğu formları çok eski bir biçimi olan *Koḏan (Kozan) şeklindedir. 2- *Kuyan kelimesi Çuvaşca’daki (Ogur) eski *X/Ksoran biçiminin daha yeni bir formunun oldukça eski bir kanıtıdır ki burada –r ve -ḏ yani –s/z değişiminden dolayı *Koḏan (Kozan) biçimini alır. Diğer formları ise; Teleüt: Koyon/Köyön, Khakas: Kozan/Xozan, Tuva: Kodan/Koygun, Türkmen: Tawşan/ Dawuşğan, Bulgar: Tawşan ve Kıyan/Kuyan, biçimindedir.4. Ayrıca; Eski Uygurcada (8. yy.): Koyan/koyun, Çağataycada PdC: Koyan, Harezm’de: koyan, Codex Cumanicus'ta: Koyan, Biruni’de: Tuşkan, Kaşgarlı’da: Tavyişgan, «Imennik» Yıl 866 (Bul): Dvansh, Dovshon, Tatar: Kuyan, Taushan ve Karaçay-Balkar: K’on, olarak kayıtlıdır. Modern lehçelerde ise; Başkurd: kuyan, Nogay: Koyan, Kazak: Koyan, Kırgız: Koyon, Karakalpak: koyan, Altay: koyon / köyön, Leb (Lop/Karluk): koyon / köyön, Koyb: kozan, Sakha: Kozan, Şor: Kozan, Hakas: Hozan, ve bazı orta kuzey, orta güney ve kuzey batı lehçelerinde koyan vb. biçimlerdedir.5
1893 yılında Osmanlı Devleti tarafından yapılan nüfus sayımına göre Sis (Kozan) kazasının nüfusu 32.507 kişidir. Bunun %56'sı Müslümanlardan (çoğunluğu Türk), %43'ü Gayrimüslimlerden (çoğunluğu Ermeni) oluşmaktaydı.6 Kazada 18.338 Türk (Müslüman), 14.026 Ermeni, 56 Katolik ve 87 Protestan yaşamaktaydı.7 Aynı yılda Kozan sancağının toplam nüfusu 84.312 idi. Bunlardan 55.269 (%66) Müslüman ve 29.043 (%34) gayrimüslim idi.8
İlçenin nüfusu 31 Aralık 2020 tarihinde açıklanan ADNKS kesin sonuçlarına göre 132.974'tür.
Kozan ilçe merkezi ve köylerin tamamı Müslüman Türklerden oluşmaktadır, etnik yapıda farklılık yoktur. Ancak az sayıda Balkan Göçmeni bulunur. İlçenin bugünkü görünümde dış savaşlar sırasındaki dış göçler etkilidir. Özellikle Aydın-Söke, Musul-Kerkük ve Bulgaristan ve Makedonya göçmenleriyle yerli Halk olan Varsak, Sırkıntılı Karakeçili, Sarıkeçili Türkleriyle beraber bölgedeki Türk nüfusunu oluşturur. Türklerden ayrı olarak Toros Arapı denen Arap ırkı Torosların eteklerinde yaşarlar.
Kozan'ın 103 mahallesinin 18'i merkezde bulunmaktadır. Merkez mahallelerinde 90.908 kişi (% 69,7) yaşamaktadır. En uzak mahallesi ise 79 km uzaklıktaki Y.Keçili'dir. Merkez mahalleleri dışında nüfusu en fazla olan mahalle, 1.540 kişi ile Hamam'dır. Kozan'nın nüfusu 2017 yılında %0,36 kişi artmıştır**.**
Kozan ilçesinin mahallelerinin ilçeye uzaklığı, rakımı ve nüfusu
| Sıra | Mahalle | Km* | Rakım | Nüfus |
| 20169 | 201710 | 2018 | 2019 | 2020 |
| 1 | Ağlıboğaz Mah. | 4,7 | 6.100 | |
| 2 | Arslanpaşa Mah. | 1,0 | 4.208 | |
| 3 | Bağlar Mah. | 2,2 | 1.328 | |
| 4 | Cumhuriyet Mah. | 1,2 | 5.806 | |
| 5 | Çanaklı Mah. | 2,9 | 8.162 | |
| 6 | Eskikabasakal Mah. | 3,9 | 656 | |
| 7 | Güneri Mah. | 5,3 | 2.056 | |
| 8 | Hacımirzalı Mah. | 2,4 | 1.204 | |
| 9 | Hacıuşağı Mah. | 0,6 | 579 | |
| 10 | Karacaoğlan Mah. | 2,2 | 10.343 | |
| 11 | Mahmutlu Mah. | 1,8 | 3.400 | |
| 12 | Şevkiye Mah. | 4,8 | 7.456 | |
| 13 | Taş Mah. | 1,2 | 692 | |
| 14 | Tavşantepe Mah. | 2,9 | 5.975 | |
| 15 | Tufanpaşa Mah. | 0,5 | 12.841 | |
| 16 | Türkeli Mah. | 3,4 | 11.695 | |
| 17 | Varsaklar Mah. | 3,8 | 6.318 | |
| 18 | Yarımoğlu Mah. | 1,9 | 519 | |
| Kozan (Merkez) | 135 | 89.338 | ||
| 19 | Acarmantaş Mah. | 18,1 | 128 | 1.060 |
| 20 | Akarca Mah. | 33,4 | 751 | 47 |
| 21 | Akçalıuşağı Mah. | 38,7 | 959 | 636 |
| 22 | Akdam Mah. | 34,8 | 754 | 1.116 |
| 23 | Akkaya Mah. | 76,5 | 1.885 | 141 |
| 24 | Alapınar Mah. | 17,7 | 64 | 118 |
| 25 | Andıl Mah. | 13,7 | 871 | 106 |
| 26 | Arslanlı Mah. | 16,0 | 58 | 974 |
| 27 | Aydın Mah. | 33,1 | 277 | 841 |
| 28 | Ayşehoca Mah. | 22,9 | 38 | 493 |
| 29 | Bağözü Mah. | 17,1 | 444 | 244 |
| 30 | Bağtepe Mah. | 23,9 | 325 | 1.164 |
| 31 | Boztahta Mah. | 35,3 | 730 | 594 |
| 32 | Bucak Mah. | 13,7 | 89 | 1.190 |
| 33 | Bulduklu Mah. | 15,0 | 49 | 489 |
| 34 | Çamdere Mah. | 29,4 | 678 | 318 |
| 35 | Çamlarca Mah. | 30,6 | 622 | 145 |
| 36 | Çandık Mah. | 8,9 | 203 | 710 |
| 37 | Çelenuşağı Mah. | 43,8 | 777 | 106 |
| 38 | Çobanpınarı Mah. | 10,8 | 99 | 388 |
| 39 | Çokak Mah. | 16,3 | 45 | 250 |
| 40 | Çukurören Mah. | 12,3 | 79 | 385 |
| 41 | Çulluuşağı Mah. | 29,6 | 653 | 332 |
| 42 | Çürüklü Mah. | 30,8 | 775 | 267 |
| 43 | Damyeri Mah. | 23,1 | 190 | 437 |
| 44 | Dikilitaş Mah. | 14,5 | 92 | 406 |
| 45 | Dilekkaya Mah. | 27,5 | 32 | 370 |
| 46 | Doğanalanı Mah. | 42,8 | 319 | 521 |
| 47 | Duraluşağı Mah. | 9,6 | 247 | 114 |
| 48 | Durmuşlu Mah. | 8,8 | 317 | 392 |
| 49 | Düzağaç Mah. | 19,0 | 675 | 317 |
| 50 | Enizçakırı Mah. | 39,8 | 822 | 312 |
| 51 | Ergenuşağı Mah. | 52,7 | 833 | 306 |
| 52 | Eskimantaş Mah. | 17,8 | 390 | 590 |
| 53 | Faydalı Mah. | 16,0 | 45 | 1.265 |
| 54 | Ferhatlı Mah. | 14,0 | 614 | 1.134 |
| 55 | Gazi Mah. | 18,3 | 45 | 1.396 |
| 56 | Gedikli Mah. | 11,0 | 384 | 465 |
| 57 | Gökçeyol Mah. | 22,0 | 48 | 23 |
| 58 | Gökgöz Mah. | 41,3 | 590 | 159 |
| 59 | Görbeyaz Mah. | 73,7 | 803 | 228 |
| 60 | Hacıbeyli Mah. | 21,6 | 40 | 863 |
| 61 | Hamam Mah. | 16,6 | 70 | 1.591 |
| 62 | Ilıca Mah. | 15,8 | 136 | 1.043 |
| 63 | Işıkkaya Mah. | 62,6 | 765 | 194 |
| 64 | Işıklı Mah. | 9,3 | 95 | 761 |
| 65 | İdemköy Mah. | 12,0 | 119 | 561 |
| 66 | Kabaktepe Mah. | 34,6 | 950 | 52 |
| 67 | Kahveli Mah. | 6,8 | 317 | 381 |
| 68 | Kalkumaç Mah. | 71,2 | 991 | 195 |
| 69 | Kapıkaya Mah. | 72,2 | 1.155 | 238 |
| 70 | Karabucak Mah. | 29,6 | 672 | 257 |
| 71 | Karacaören Mah. | 15,0 | 166 | 240 |
| 72 | Karahamzalı Mah. | 25,4 | 464 | 340 |
| 73 | Karanebili Mah. | 27,6 | 695 | 116 |
| 74 | Kemerköy Mah. | 11,0 | 218 | 162 |
| 75 | Kıbrıslar Mah. | 36,0 | 722 | 177 |
| 76 | Kızıllar Mah. | 63,6 | 1.058 | 980 |
| 77 | Kızlarsekisi Mah. | 46,7 | 620 | 284 |
| 78 | Köseli Mah. | 13,7 | 367 | 305 |
| 79 | Kuytucak Mah. | 24,2 | 696 | 658 |
| 80 | Kuyubeli Mah. | 38,9 | 902 | 354 |
| 81 | Kuyuluk Mah. | 12,8 | 99 | 290 |
| 82 | Mahyalar Mah. | 34,0 | 637 | 241 |
| 83 | Marankeçili Mah. | 58,0 | 1.038 | 269 |
| 84 | Minnetli Mah. | 28,2 | 621 | 153 |
| 85 | Orçan (Dağlıca)Mah. | 20,5 | 534 | 253 |
| 86 | Oruçlu Mah. | 11,0 | 269 | 370 |
| 87 | Örendere Mah. | 19,4 | 977 | 163 |
| 88 | Özbaşı Mah. | 23,3 | 762 | 141 |
| 89 | Pekmezci Mah. | 12,4 | 54 | 524 |
| 90 | Postkabasakal Mah. | 23,1 | 337 | 682 |
| 91 | Salmanlı Mah. | 37,0 | 502 | 143 |
| 92 | Şerifli Mah. | 42,0 | 903 | 333 |
| 93 | Tepecikören Mah. | 26,7 | 158 | 1.323 |
| 94 | Tufanlı Mah. | 7,6 | 103 | 336 |
| 95 | Turgutlu Mah. | 8,4 | 268 | 1.485 |
| 96 | Turunçlu Mah. | 12,9 | 153 | 404 |
| 97 | Velicanlı Mah. | 39,9 | 1.001 | 170 |
| 98 | Yanalerik Mah. | 39,9 | 892 | 146 |
| 99 | Yassıçalı Mah. | 10,8 | 64 | 887 |
| 100 | Yeniköy Mah. | 12,5 | 210 | 359 |
| 101 | Yukarıkeçili Mah. | 79,0 | 1.065 | 288 |
| 102 | Yüksekören Mah. | 16,7 | 203 | 850 |
| 103 | Zerdali Mah. | 25,7 | 340 | 536 |
| Kozan (Kırsal) | 40.647 | |||
| Kozan (İlçe) | 129.985 |
* Km, Cumhuriyet Mahallesi'nde bulunan kaymakamlığa olan uzaklıktır.
Anavarza Kalesinden Kilikya Görünümü.JPG|Anavarza Kalesi'nden Anavarza'dan Kilikya şehri.JPG|Anavarza Kalesi'nden Anazarbus clikya west gate and anvarza castle.JPG|Kilikya kenti batı kapısından Anavarza Kalesi Anavarza Kalesi.JPG|Kilikya kenti batı kapısından Anavarza Kalesi Armenianmeds.gif|1199-1375 tarihleri arasında Kilikya Ermeni Krallığı Siscapital.jpg|Kilikya Başkenti Kozan (Sis) Ağzıkaraca köyü şehitliği onur mutlay (1).jpg|Kozan Katliamı/Ağzıkaraca Köyü Şehitliği Kozan Kalesinden Kozan.jpeg|Kozan Kalesinden, Kozan (1) Adana Vilayet — Memalik-i Mahruse-i Shahane-ye Mahsus Mukemmel ve Mufassal Atlas (1907).jpg|Kozan Sancağı (1907) Road D815, Kozan - Adana 02.JPG|Adana-Sivas Karayolu, Durmuşlu Köyü-Kozan Kozan Kalesi, Kozan 12.JPG|Kozan Kalesi'nden, Kozan (2) 2Walls View, Kozan Castle 02.JPG|Kozan kalesi girişi Arıkan Konağı, Kozan - Adana 03.JPG|Arıkan Konağı Atatürk Parkı, Kozan.JPG|Atatürk Parkı City view, Kozan 07.JPG|Kozan Genel Görünüm City view, Kozan 02.JPG|Kozan Genel Görünüm (2) City view, Kozan 06.JPG|Kozan Genel Görünüm (3) Ciğer Kebabı, Kozan 05.JPG|Ciğer Kebabı Local Orange Variety of Kozan - Kozan Yerli Portakal 04.jpg|Kozan'ın sembolü Kozan portakalı Castle Bucak - Bucak Kalesi.jpg|Bucak Kalesi Arıkan Konağı, Kozan - Adana 04.JPG|Arıkan Konağı (2) Kozan Barajı, Kozan - Adana 03.JPG|Kozan Barajı Kozan Barajı, Kozan - Adana 02.jpg|Kozan Barajı (2) Gedikli, Kozan 01.JPG|Kozan Barajı (3) Kilgen Stream - Kozan, Adana 01.JPG|Kilgen Çayı Kilgen Çayı - Kozan, Adana 01.JPG|Kilgen Çayı (2) Kilgen Çayı - Kozan, Adana 03.JPG|Kilgen Çayı (3) Anavarza Castle.jpg|Anavarza Kalesi
Orijinal kaynak: kozan. Creative Commons Atıf-BenzerPaylaşım Lisansı ile paylaşılmıştır.
William Mitchell Ramsay, The Historical Geography of Asia Minor, p. 385 ↩
A.G. Gould, "Ḳōzān" Encyclopaedia of Islam (2nd ed.) s.v.; print edition , 1960-2007 ↩
An Etymological Dictionary of Pre-Thirteenth-Century Turkish, syf. 678, Sir GERARD CLAUSON, Oxford, 1972 ↩
Hauenschild 2003: 200 ↩
TÜİK 31 Ocak 2017 verileri ↩
TÜİK 1 Şubat 2018 verileri ↩
Ne Demek sitesindeki bilgiler kullanıcılar vasıtasıyla veya otomatik oluşturulmuştur. Buradaki bilgilerin doğru olduğu garanti edilmez. Düzeltilmesi gereken bilgi olduğunu düşünüyorsanız bizimle iletişime geçiniz. Her türlü görüş, destek ve önerileriniz için iletisim@nedemek.page