kişilik bozukluğu ne demek?

Kişilik Bozukluğu Nedir?

Kişilik bozuklukları, bireyin düşünme, hissetme, algılama ve başkalarıyla ilişki kurma biçiminde uzun süreli, esnek olmayan ve sağlıksız örüntüler sergilediği bir grup ruhsal bozukluğu ifade eder. Bu örüntüler genellikle ergenlik veya erken yetişkinlik döneminde başlar ve zamanla tutarlı bir şekilde devam eder. Kişilik bozukluğu olan bireyler, bu örüntülerin kendi kişiliklerinin bir parçası olduğunu düşünebilir ve bu nedenle tedaviye ihtiyaç duyduklarını fark etmeyebilirler. Bu durum, yaşamlarının birçok alanında önemli sorunlara yol açabilir.

Kişilik Bozukluklarının Temel Özellikleri:

• Sürekli ve Esnek Olmayan Davranışlar: Kişilik bozukluğu olan kişiler, farklı durumlara uyum sağlamakta zorlanır ve genellikle aynı sağlıksız davranış kalıplarını tekrar ederler.
• Duygusal Dengesizlik: Duygusal iniş çıkışlar, yoğun öfke, kaygı veya depresyon gibi durumlar sıkça görülebilir.
• İlişki Sorunları: Başkalarıyla sağlıklı ve istikrarlı ilişkiler kurmakta zorlanırlar. İlişkilerde güvensizlik, bağımlılık veya kaçınma gibi sorunlar yaşanabilir.
• Düşünce Bozuklukları: Gerçekliği algılama ve yorumlama biçiminde sapmalar olabilir. Paranoyak düşünceler, şüphecilik veya çarpıtılmış inançlar görülebilir.
• Kimlik Sorunları: Kendilerini tanımakta, değerlerini ve hedeflerini belirlemekte zorlanırlar. Kimlik karmaşası yaşayabilirler.
• Dürtüsellik: Düşünmeden hareket etme, riskli davranışlarda bulunma veya madde kullanımı gibi dürtüsel davranışlar sergileyebilirler.

Kişilik Bozukluğu Türleri:

Kişilik bozuklukları genellikle üç kümede (A, B ve C) sınıflandırılır:

• A Kümesi: Garip veya eksantrik düşünce ve davranışlarla karakterizedir.

  • Paranoid Kişilik Bozukluğu: Başkalarının niyetlerinden sürekli şüphe duyma ve güvensizlik.
  • Şizoid Kişilik Bozukluğu: Sosyal ilişkilerden uzak durma ve duygusal ifade kısıtlılığı.
  • Şizotipal Kişilik Bozukluğu: Garip düşünceler, algılar ve davranışlar, sosyal ilişkilerde zorluk.

• B Kümesi: Dramatik, duygusal veya dengesiz davranışlarla karakterizedir.

  • Antisosyal Kişilik Bozukluğu: Başkalarının haklarını ihlal etme, yalan söyleme, dürtüsellik ve pişmanlık duymama.
  • Borderline Kişilik Bozukluğu: Dengesiz ilişkiler, kimlik karmaşası, yoğun duygusal dalgalanmalar ve dürtüsellik.
  • Histrionik Kişilik Bozukluğu: Aşırı duygusallık ve dikkat çekme ihtiyacı.
  • Narsistik Kişilik Bozukluğu: Büyüklük duygusu, empati eksikliği ve başkalarını sömürme eğilimi.

• C Kümesi: Kaygılı veya korkulu davranışlarla karakterizedir.

  • Çekingen Kişilik Bozukluğu: Sosyal etkileşimlerden kaçınma, yetersizlik hissi ve eleştirilme korkusu.
  • Bağımlı Kişilik Bozukluğu: Başkalarına aşırı bağımlılık ve ayrılma korkusu.
  • Obsesif-Kompulsif Kişilik Bozukluğu: Mükemmeliyetçilik, düzenlilik ve kontrol ihtiyacı (obsesif-kompulsif bozukluktan farklıdır).

Nedenleri:

Kişilik bozukluklarının nedenleri tam olarak anlaşılamamıştır, ancak genetik yatkınlık, çocukluk çağı travmaları, aile içi ilişkiler ve çevresel faktörlerin rol oynadığı düşünülmektedir.

Tedavi:

Kişilik bozukluklarının tedavisi zorlu olabilir, ancak psikoterapi (özellikle diyalektik davranış terapisi ve bilişsel davranışçı terapi) ve bazı durumlarda ilaç tedavisi ile semptomlar hafifletilebilir ve yaşam kalitesi artırılabilir. Tedavi, bireyin davranış kalıplarını anlamasına, başa çıkma mekanizmalarını geliştirmesine ve daha sağlıklı ilişkiler kurmasına yardımcı olmayı hedefler.