kırık ne demek?

Kırık

Kırık, kemik, kıkırdak veya her ikisinin de bütünlüğünün bozulmasıdır. Çoğu kırık, travmatik bir olay sonucu meydana gelirken, bazıları tıbbi durumlardan kaynaklanan kemik zayıflığı nedeniyle kendiliğinden oluşabilir. Bu tür kırıklara patolojik kırık denir. Kırıklar, şiddetlerine ve türlerine bağlı olarak çeşitli şekillerde sınıflandırılır ve tedavi edilir.

Sınıflandırma

Kırıklar birçok farklı şekilde sınıflandırılabilir. En yaygın sınıflandırma yöntemlerinden bazıları şunlardır:

• Kırığın Şiddeti:
  • Tam Kırık: Kemik tamamen iki veya daha fazla parçaya ayrılmıştır.
  • İnkomplet Kırık: Kemik sadece kısmen kırılmıştır.
• Kırığın Cilt ile İlişkisi:
  • Kapalı Kırık: Kırık kemik uçları ciltten dışarı çıkmamıştır.
  • Açık Kırık (Komplike Kırık): Kırık kemik uçları ciltten dışarı çıkmıştır. Bu tür kırıklar enfeksiyon riski taşır.
• Kırığın Konumu:
  • Kırık, hangi kemikte ve kemiğin hangi bölgesinde (örneğin, femur şaftı, radius distal ucu) bulunduğuna göre sınıflandırılır.
• Kırığın Şekli:
  • Transvers Kırık: Kırık çizgisi kemiğe diktir.
  • Oblik Kırık: Kırık çizgisi kemiğe açılıdır.
  • Spiral Kırık: Kırık çizgisi kemiği spiral şeklinde sarar. Genellikle burkulma tipi yaralanmalarda görülür.
  • Kompresyon Kırığı: Kemik üzerine uygulanan basınç nedeniyle meydana gelir. Genellikle omurga kırıklarında görülür.
  • Parçalı Kırık: Kemik üç veya daha fazla parçaya ayrılmıştır.
  • Avülsiyon Kırığı: Bir tendon veya ligamentin kemiğe bağlandığı yerden bir kemik parçası kopmasıdır.
  • Yeşil Dal Kırığı: Kemik sadece bir tarafından kırılmıştır. Genellikle çocuklarda görülür.
  • Stres Kırığı: Tekrarlayan zorlanma sonucu oluşan küçük çatlaklardır. Genellikle atletlerde görülür.
• Çocukluk Çağı Kırıkları:
  • Torus Kırığı (Bükülme Kırığı): Kemiğin korteksi burkulmuş, ancak kırılmamıştır.
  • Greenstick Kırığı (Yeşil Dal Kırığı): Kemiğin bir tarafı kırılmış, diğer tarafı bükülmüştür.

Nedenleri

Kırıkların en yaygın nedenleri şunlardır:

• Travma: Düşmeler, trafik kazaları, spor yaralanmaları veya doğrudan darbe gibi travmatik olaylar.
• Osteoporoz: Osteoporoz, kemiklerin zayıflamasına ve kırılgan hale gelmesine neden olan bir hastalıktır.
• Tümörler: Kemik tümörleri, kemik dokusunu zayıflatarak kırık riskini artırabilir.
• Enfeksiyonlar: Kemik enfeksiyonları (osteomiyelit), kemik dokusunu tahrip ederek kırık riskini artırabilir.
• Tekrarlayan Zorlanma: Tekrarlayan aktiviteler veya aşırı kullanım, stres kırıklarına neden olabilir.
• Beslenme Yetersizlikleri: Kalsiyum ve D vitamini eksikliği gibi beslenme yetersizlikleri, kemiklerin zayıflamasına neden olabilir.

Belirtileri

Kırıkların belirtileri, kırığın türüne ve şiddetine bağlı olarak değişebilir. En yaygın belirtiler şunlardır:

• Ağrı: Kırık bölgesinde şiddetli ağrı.
• Şişlik: Kırık bölgesinde şişlik ve morarma.
• Hassasiyet: Kırık bölgesine dokunulduğunda hassasiyet.
• Şekil Bozukluğu: Kırık bölgesinde kemiğin normal şeklinin bozulması.
• Hareket Kısıtlılığı: Kırık bölgesinde hareket etmede zorluk veya imkansızlık.
• Krekasyon: Kırık kemik uçlarının birbirine sürtünmesiyle oluşan ses veya his.
• Açık Kırıkta: Kırık kemik uçlarının ciltten dışarı çıkması.

Tanı

Kırık tanısı genellikle fiziksel muayene ve radyolojik görüntüleme yöntemleri ile konulur.

• Fiziksel Muayene: Doktor, kırık bölgesini muayene ederek belirtileri değerlendirir.
• Röntgen: Röntgen, kemiklerin görüntülenmesinde kullanılan en yaygın radyolojik yöntemdir.
• Bilgisayarlı Tomografi (BT): BT, kemiklerin daha detaylı görüntülerini elde etmek için kullanılır.
• Manyetik Rezonans Görüntüleme (MRG): MRG, yumuşak dokuların ve kemik iliğinin görüntülenmesinde kullanılır. Özellikle stres kırıklarının tanısında faydalıdır.
• Kemik Taraması: Kemik Taraması, kemiklerdeki anormal aktiviteleri tespit etmek için kullanılır.

Tedavi

Kırık tedavisi, kırığın türüne, şiddetine ve konumuna bağlı olarak değişir. Tedavi yöntemleri şunlardır:

• Alçı veya Atel: Kırık kemiği stabilize etmek ve iyileşmesini sağlamak için alçı veya atel kullanılır.
• Cerrahi Müdahale: Bazı kırıklar, kemikleri doğru pozisyonda tutmak için cerrahi müdahale gerektirebilir. Cerrahi müdahalede plak, vida, çivi veya teller kullanılabilir.
• Fizik Tedavi: Kırık iyileştikten sonra, kas gücünü ve hareket aralığını geri kazanmak için fizik tedavi gerekebilir.
• İlaç Tedavisi: Ağrıyı kontrol etmek ve enfeksiyon riskini azaltmak için ilaçlar kullanılabilir.

Komplikasyonlar

Kırıkların bazı komplikasyonları şunlardır:

• Enfeksiyon: Özellikle açık kırıklarda enfeksiyon riski yüksektir.
• Kan Damarı ve Sinir Hasarı: Kırık kemik uçları, yakındaki kan damarlarına ve sinirlere zarar verebilir.
• Kompartman Sendromu: Kırık sonrası şişlik, kasların içindeki basıncı artırarak kompartman sendromuna neden olabilir.
• Kaynama Problemleri: Kırık kemiklerin kaynamaması (non-union) veya yanlış kaynaması (malunion) görülebilir.
• Avasküler Nekroz: Kemik dokusunun kanlanmasının bozulması sonucu kemik ölümü meydana gelebilir.
• Artrit: Kırık sonrası eklemde artrit gelişebilir.

Önleme

Kırık riskini azaltmak için alınabilecek önlemler şunlardır:

• Osteoporozu Önleme ve Tedavi Etme: Kalsiyum ve D vitamini takviyesi almak, düzenli egzersiz yapmak ve kemik yoğunluğunu korumak.
• Düşmeleri Önleme: Evde düşme riskini artıran faktörleri ortadan kaldırmak, uygun ayakkabılar giymek ve görme sorunlarını düzeltmek.
• Güvenlik Önlemleri Almak: Araba kullanırken emniyet kemeri takmak, spor yaparken uygun koruyucu ekipman kullanmak ve iş yerinde güvenlik protokollerine uymak.
• Sağlıklı Beslenmek: Kalsiyum, D vitamini ve diğer önemli besin maddelerini yeterli miktarda almak.
• Düzenli Egzersiz Yapmak: Kemik yoğunluğunu artırmak ve kas gücünü korumak için düzenli egzersiz yapmak.

Bu makale sadece bilgilendirme amaçlıdır. Herhangi bir sağlık sorununuz varsa, lütfen bir doktora danışın.