dolaşım bozuklukları ne demek?

Dolaşım Bozuklukları

Dolaşım bozuklukları, vücudun herhangi bir bölümüne kan akışının azalması veya tamamen kesilmesi sonucu ortaya çıkan bir dizi rahatsızlığı kapsar. Bu durum, organların ve dokuların yeterli oksijen ve besin alamamasına yol açarak ciddi sağlık sorunlarına neden olabilir.

İçindekiler

1. Giriş
2. Nedenleri
3. Risk Faktörleri
4. Semptomlar
5. Tanı Yöntemleri
6. Tedavi Yöntemleri
7. Önleme Yolları
8. Komplikasyonlar
9. Sık Görülen Dolaşım Bozuklukları
10. Yaşam Tarzı Değişiklikleri
11. Prognoz

1. Giriş

Dolaşım sistemi, kalp, damarlar (atardamarlar, toplardamarlar, kılcal damarlar) ve kan gibi unsurlardan oluşur. Bu sistem, vücudun her köşesine oksijen, besin maddeleri ve hormonları taşırken, atık ürünleri de uzaklaştırır. Dolaşım bozuklukları, bu sistemin herhangi bir yerinde meydana gelen sorunlar nedeniyle kan akışının engellenmesi veya bozulması sonucu ortaya çıkar.

2. Nedenleri

Dolaşım bozukluklarının birçok farklı nedeni olabilir. Bunlardan bazıları şunlardır:

• Ateroskleroz (Damar Sertliği): Damar duvarlarında plak birikmesi sonucu damarların daralması ve sertleşmesi.
• Tromboz (Pıhtı Oluşumu): Damar içinde kan pıhtısı oluşması ve kan akışını engellemesi.
• Emboli: Vücudun başka bir yerinden kopan bir pıhtı, yağ veya hava kabarcığının damarları tıkaması.
• Raynaud Sendromu: Özellikle soğuk havaya maruz kalındığında parmaklarda ve ayak parmaklarında damarların spazmı sonucu kan akışının azalması.
• Buerger Hastalığı: Genellikle sigara içenlerde görülen, küçük ve orta büyüklükteki damarlarda iltihaplanmaya neden olan bir hastalık.
• Varis: Toplardamarların genişlemesi ve işlevini yitirmesi.
• Damar İltihabı (Vaskülit): Damar duvarlarının iltihaplanması.
• Diyabet: Yüksek kan şekeri seviyeleri damarlara zarar verebilir.

3. Risk Faktörleri

Dolaşım bozuklukları riskini artıran faktörler şunlardır:

• Yaş: Yaş ilerledikçe damarların elastikiyeti azalır ve ateroskleroz riski artar.
• Aile Öyküsü: Ailede dolaşım bozukluğu öyküsü olan kişilerde risk daha yüksektir.
• Sigara İçmek: Damar duvarlarına zarar verir ve pıhtı oluşumunu kolaylaştırır.
• Yüksek Tansiyon: Damar duvarlarına zarar vererek ateroskleroz riskini artırır.
• Yüksek Kolesterol: Damar duvarlarında plak birikimine neden olur.
• Diyabet: Damarlara zarar verir.
• Obezite: Kalp ve damar sistemi üzerindeki yükü artırır.
• Hareketsiz Yaşam Tarzı: Kan akışını yavaşlatır ve pıhtı oluşumu riskini artırır.
• Stres: Kan basıncını yükselterek damarlara zarar verebilir.

4. Semptomlar

Dolaşım bozukluklarının belirtileri, etkilenen bölgeye ve bozukluğun şiddetine göre değişir. Yaygın belirtiler şunlardır:

• Uyuşma ve Karıncalanma: Özellikle ellerde ve ayaklarda.
• Soğukluk: Özellikle ellerde ve ayaklarda.
• Ağrı: Bacaklarda yürüme veya egzersiz yapma sırasında ortaya çıkan ağrı (kladikasyo).
• Cilt Renginde Değişiklikler: Solukluk, morarma veya kızarıklık.
• Ödem (Şişlik): Özellikle bacaklarda ve ayak bileklerinde.
• Yavaş İyileşen Yaralar: Ayaklarda veya bacaklarda.
• Saç Dökülmesi: Bacaklarda veya ayaklarda.
• Tırnaklarda Kalınlaşma ve Renk Değişikliği:
• Ereksiyon Sorunları: Erkeklerde.

5. Tanı Yöntemleri

Dolaşım bozukluklarının teşhisi için çeşitli yöntemler kullanılır:

• Fiziksel Muayene: Doktor, nabzı kontrol eder, cilt rengini ve sıcaklığını değerlendirir ve diğer belirtileri inceler.
• Anamnez (Hasta Öyküsü): Doktor, hastanın tıbbi geçmişini ve semptomlarını sorar.
• Kan Testleri: Kolesterol, kan şekeri ve diğer değerleri ölçmek için yapılır.
• Dopler Ultrason: Kan akışını değerlendirmek için kullanılan bir görüntüleme yöntemidir.
• Anjiyografi: Damarların röntgenini çekmek için kullanılan bir yöntemdir.
• Bilgisayarlı Tomografi (BT Anjiyografi): Damarların daha detaylı görüntülenmesini sağlar.
• Manyetik Rezonans Anjiyografi (MR Anjiyografi): Radyasyon kullanmadan damarların görüntülenmesini sağlar.
• Ayak Bileği-Kol Basıncı İndeksi (ABI): Bacaklardaki kan basıncını koldaki kan basıncıyla karşılaştırarak damar tıkanıklıklarını tespit etmeye yardımcı olur.

6. Tedavi Yöntemleri

Dolaşım bozukluklarının tedavisi, bozukluğun nedenine, şiddetine ve etkilenen bölgeye göre değişir. Tedavi seçenekleri şunlardır:

• Yaşam Tarzı Değişiklikleri: Sigarayı bırakmak, sağlıklı beslenmek, düzenli egzersiz yapmak ve kilo vermek.
• İlaç Tedavisi:
  • Kan Sulandırıcılar (Antikoagülanlar): Pıhtı oluşumunu engeller.
  • Antiplatelet İlaçlar: Kan hücrelerinin yapışmasını engelleyerek pıhtı oluşumunu azaltır.
  • Kolesterol Düşürücü İlaçlar (Statinler): Damar duvarlarında plak birikimini azaltır.
  • Tansiyon İlaçları: Kan basıncını düşürerek damar hasarını önler.
  • Vazodilatörler: Damarları genişleterek kan akışını artırır.
• Girişimsel Tedaviler:
  • Anjiyoplasti: Daralmış veya tıkanmış damarları balon veya stent kullanarak açma işlemi.
  • Aterektomi: Damar duvarındaki plakları mekanik olarak çıkarma işlemi.
• Cerrahi Tedavi:
  • Bypass Cerrahisi: Tıkanmış damarın etrafından yeni bir damar yolu oluşturma işlemi.
  • Embolektomi: Tıkanmış damardan pıhtıyı çıkarma işlemi.
  • Endarterektomi: Damar iç yüzeyindeki plakları çıkarma işlemi.

7. Önleme Yolları

Dolaşım bozukluklarını önlemek veya riskini azaltmak için alınabilecek önlemler şunlardır:

• Sağlıklı Beslenme: Düşük yağlı, düşük kolesterollü ve lifli gıdalar tüketmek.
• Düzenli Egzersiz: Haftada en az 150 dakika orta yoğunlukta egzersiz yapmak.
• Sigarayı Bırakmak:
• Kilo Kontrolü: Sağlıklı bir kiloyu korumak.
• Kan Basıncını Kontrol Altında Tutmak:
• Kan Şekerini Kontrol Altında Tutmak:
• Stresten Kaçınmak:
• Düzenli Sağlık Kontrolleri: Özellikle risk faktörleri olan kişiler için.

8. Komplikasyonlar

Dolaşım bozuklukları tedavi edilmediği takdirde ciddi komplikasyonlara yol açabilir:

• Kalp Krizi: Kalp kasına yeterli kan gitmemesi sonucu.
• Felç (İnme): Beyne yeterli kan gitmemesi sonucu.
• Bacaklarda veya Ayaklarda Ampütasyon: Şiddetli kan akışı eksikliği nedeniyle doku ölümü (gangren) durumunda.
• Kronik Böbrek Hastalığı: Böbreklere yeterli kan gitmemesi sonucu.
• Bağırsak İskemisi: Bağırsaklara yeterli kan gitmemesi sonucu.
• Cinsel İşlev Bozuklukları: Erkeklerde erektil disfonksiyon.

9. Sık Görülen Dolaşım Bozuklukları

• Periferik Arter Hastalığı (PAH): Bacaklardaki damarlarda daralma veya tıkanma.
• Koroner Arter Hastalığı (KAH): Kalbi besleyen damarlarda daralma veya tıkanma.
• Karotis Arter Hastalığı: Beyne kan taşıyan damarlarda daralma veya tıkanma.
• Kronik Venöz Yetmezlik: Bacaklardaki toplardamarların kanı kalbe geri taşıyamaması.
• Derin Ven Trombozu (DVT): Derin toplardamarlarda pıhtı oluşumu.

10. Yaşam Tarzı Değişiklikleri

Dolaşım bozukluklarının tedavisinde ve önlenmesinde yaşam tarzı değişiklikleri çok önemlidir.

• Beslenme: Doymuş yağlardan, trans yağlardan, kolesterolden ve tuzdan fakir bir diyet uygulamak. Meyve, sebze, tam tahıllar ve sağlıklı yağlar (zeytinyağı, avokado, balık) tüketmek.
• Egzersiz: Düzenli egzersiz yapmak, kan akışını iyileştirir, kilo kontrolüne yardımcı olur ve kan basıncını düşürür.
• Sigara: Sigara içmekten kaçınmak, dolaşım sistemi için en önemli adımlardan biridir.
• Ayak Bakımı: Özellikle diyabetli kişiler için ayakları düzenli olarak kontrol etmek ve uygun şekilde bakım yapmak, yaraların oluşmasını ve enfeksiyon riskini azaltır.
• Stres Yönetimi: Stresi azaltmak için yoga, meditasyon veya diğer rahatlama tekniklerini uygulamak.

11. Prognoz

Dolaşım bozukluklarının prognozu, bozukluğun türüne, şiddetine, tanı konulma ve tedaviye başlama zamanına, hastanın genel sağlık durumuna ve yaşam tarzı değişikliklerine uyumuna bağlı olarak değişir. Erken tanı ve uygun tedavi ile birçok dolaşım bozukluğu kontrol altına alınabilir ve komplikasyonların önüne geçilebilir.

Not: Bu makale bilgilendirme amaçlıdır ve bir doktorun tavsiyesinin yerini almaz. Herhangi bir sağlık sorununuz varsa, lütfen bir doktora danışınız.