daça ne demek?

Daça, genellikle büyük Rusya, Ukrayna, diğer eski Sovyet ve daha az olarak eski Doğu Bloku kentlerinin yakınlarında konumlanan müstakil veya site içindeki ev, kır evi, tatil evi, yazlık, villa.

Etimoloji

Daça, Rusça “vermek” fiilinden türemiştir.

Tarihi

İlk olarak, Çarlık Rusyası döneminde saray erkanına verilen topraklarda ortaya çıkmıştır.

18. yüzyılda I. Petro döneminde yaygınlaşmaya başladı kabul edilir. Ünlü Rus tarihçi Nikolay Karamzin'in 1803 yılındaki yazısına göre Moskova kenti yazları boşalır ve aristokratların çoğu daçalara akın ederdi.¹

Ekim Devrimi'nden sonra Sovyet devleti tarafından başta büyük kentlerde yaşayan ailelere, kente yakın yeşil bölgelerde daçalar verilmeye başlanır. Böylece kentli halk içinde yaygınlaşmıştır.² 1930'larda çok sayıda yeni daçalar inşa edilmeye başladı ve bunlar sanatçı, asker ve çeşitli parti yetkililerine dağıtıldı.³ Ekim Devrimi ile birlikte, daçaların büyük çoğunluğu millîleştirildi. Bunların bir kısmı fabrika işçilerine tatil evi olarak verildi, daha iyi kalitede olan diğer bir kısmı ise, devrim sonrası ortaya çıkan kültürel ve bilimsel elit kesime dağıtıldı. Kalan azınlıktaki daçalar devletin mülkiyetinde kaldı ve kullanım hakkı üst düzey yöneticilere sunuldu.⁴ En üst düzeydeki Sovyet yöneticileri ayrıca kendi daçalarına sahip olurlardı, örneğin Jozef Stalin'in favorisi Abhazya'nın Gagra rayonunun Gagra kasabasındaydı. Stalin Gagra'da tatilini geçirdiği zamanlarda çevresinde 3000 koruma görevlendirilirdi.⁵

Devrimden sonra topraklar halkın elinden alınmıştı. II. Dünya Savaşı sonrasında tekrar topraklar halka tekrar dağıtılmaya başlandıktan sonra Rus ve Ukrayna halklarında birer daça edinme eğilimi yoğunlaştı. Satın alamayanlar da kiralama yoluna gittiler. Bu yoğun isteğin kökeni olarak halkların gelenekleri ile kır ve toprak sevgisi gösterilmektedir.⁶

Kruşçev'in konut programından sonraki en büyük genişlemenin olduğu 1980'ler ise, daçalarda tam anlamıyla bir patlama yaşandığı yıllar oldu, neredeyse tüm varlıklı ve çok çocuklu aileler birer daça sahibi oldular.⁷⁸ 1980'lerin sonlarından itibaren daçaların boyutlarında ciddi biçimde genişlemeler görüldü, çünkü boyut konusundaki yasal sınırlandırmalar kaldırılmıştı. Arazi anlamında da yeni daça alanları, küçük parseller yerine büyük evlerin yer alacağı geniş parsellere dönüşmeye başladı.⁹

Tarım

Daça bahçelerinde sebze ve meyve yetiştirilmesi, Sovyetler Birliği döneminde zaman zaman görülen kıtlık ve yokluk zamanlarının kolay atlatılmasını sağlamıştır. Sovyetler Birliği döneminde insanlar, tükettiği meyve ve sebzelerin neredeyse yarısını kendi arazilerinde yetiştirirdi. Günümüzde Rusya’da ise, halka ait ticari amaçlı olmayan toprak hissesi 21 milyon civarındadır ve bu sayı diğer ülkelerle kıyaslandığında çok yüksek bir orana işaret eder.¹⁰ Bahçecilik bazı daçaların temel hedeflerinden biri olmuştur.¹¹

Modern elitlerin daçaları

Çarlık Rusyası döneminde daçalar daha çok aristokratlara aitken, Sovyetler Birliği döneminde sanatçı ve entelektüeller ağırlık kazanmıştı.¹² Bazı sanatçı ve varlıklı daça sahipleri daçalarını kır evi olarak adlandırmayı tercih ederlerdi.¹³

Rusya ve Ukrayna'nın politikacıların, üst düzey bürokratların, üst rütbeli generallerin, bilim insanlarının ve Aleksandr Puşkin, Anton Çehov, İvan Şişkin, Boris Pasternak, Aleksandr Dovjenko, Sergei Chavain gibi önemli yazar, şair ve müzisyenlerin daçaları bulunurdu.¹⁴

Evlerin varlığı, konumu ve büyüklüğü, vatandaşların sosyal statülerinin bir göstergesi olarak da kabul görürdü.¹⁵¹⁶¹⁷¹⁸

Elitlerin daçaları, çoğunlukla ahşap malzemeyle inşa edilmiş olan orta sınıf daçalarından farklı olarak, tuğla ve beton malzemelerle inşa edilmiştir.¹⁹²⁰