Brakisefali, kafatasının normalden daha kısa ve geniş olması durumunu tanımlayan bir terimdir. Bu durum, başın arka kısmının (oksipital bölge) daha düz görünmesine neden olur. Kelime kökeni olarak Yunanca'da "brakys" (kısa) ve "kephalē" (kafa) kelimelerinden türetilmiştir.
Brakisefali, genellikle sefalik indeks kullanılarak sınıflandırılır. Sefalik indeks, başın genişliğinin uzunluğuna oranlanmasıyla elde edilen bir değerdir ve şu şekilde hesaplanır:
Sefalik İndeks = (Baş Genişliği / Baş Uzunluğu) * 100
Bu değere göre:
Brakisefalinin nedenleri çeşitli olabilir ve genetik faktörlerden çevresel etkilere kadar uzanır:
Genetik Yatkınlık: Ailede brakisefali öyküsü olan bireylerde görülme olasılığı daha yüksektir. Genetik faktörlerin rolü büyüktür.
Pozisyonel Brakisefali (Plagiocephaly): Bebeklerin uzun süre sırt üstü yatırılması veya belirli bir pozisyonda uyutulması sonucu kafatasında düzleşme meydana gelebilir. Bu durum, pozisyonel brakisefali veya deformasyonel brakisefali olarak adlandırılır. Plagiocephaly bu durumun yaygın bir türüdür.
Kraniosinostoz: Nadir durumlarda, kafatası kemiklerinin erken kaynaşması (kraniosinostoz) brakisefaliye neden olabilir. Kraniosinostoz durumunda cerrahi müdahale gerekebilir.
Sendromlar: Bazı genetik sendromlar brakisefali ile ilişkilendirilebilir. Örneğin, Down Sendromu gibi.
Anne Karnındaki Pozisyon: Anne karnındaki bebeğin pozisyonu da kafatasının şeklini etkileyebilir.
Brakisefalinin en belirgin belirtisi, başın arka kısmının düz görünmesidir. Bununla birlikte, bazı durumlarda aşağıdaki belirtiler de görülebilir:
Brakisefali teşhisi genellikle fiziksel muayene ile konulur. Doktor, bebeğin başını dikkatlice inceleyerek ve sefalik indeksini hesaplayarak teşhisi koyabilir. Şüpheli durumlarda, kafatasının röntgeni veya BT Taraması gibi görüntüleme yöntemleri kullanılabilir. Kraniosinostoz şüphesi varsa, genetik testler de yapılabilir.
Brakisefalinin tedavisi, nedenine ve şiddetine bağlı olarak değişir:
Pozisyonel Brakisefali: Hafif vakalarda, bebeğin uyku pozisyonunun değiştirilmesi ve karın üstü zaman geçirmesi (tummy time) yeterli olabilir. Daha şiddetli vakalarda, kask tedavisi (ortotik tedavi) uygulanabilir. Kask, bebeğin kafatasını yeniden şekillendirmeye yardımcı olur.
Kraniosinostoz: Kraniosinostoz nedeniyle oluşan brakisefali, genellikle cerrahi müdahale gerektirir. Ameliyat, kafatası kemiklerinin kaynaşmasını düzeltmeyi ve beynin normal büyümesini sağlamayı amaçlar.
Fizik Tedavi: Tortikolis gibi eşlik eden sorunlar varsa, fizik tedavi de uygulanabilir.
Brakisefali genellikle sadece kozmetik bir sorun olarak kabul edilir. Ancak, bazı durumlarda aşağıdaki komplikasyonlara yol açabilir:
Psikososyal Sorunlar: Şekil bozukluğu nedeniyle özgüven eksikliği veya sosyal çekingenlik gibi psikolojik sorunlar ortaya çıkabilir.
Göz Problemleri: Gözlerin farklı seviyelerde olması nedeniyle görme sorunları yaşanabilir.
Çene Problemleri: Nadir durumlarda, çene yapısında sorunlara yol açabilir.
Gelişimsel Sorunlar: Ciddi kraniosinostoz vakalarında, beyin gelişimini etkileyebilir ve gelişimsel sorunlara neden olabilir.
Brakisefaliyi önlemek için aşağıdaki önlemler alınabilir:
Bebekleri Sırt Üstü Uyutma: Ani bebek ölümü sendromunu (SIDS) önlemek için bebekler sırt üstü uyutulmalıdır. Ancak, uyanık oldukları zamanlarda karın üstü zaman geçirmeleri sağlanmalıdır.
Pozisyon Değişikliği: Bebeğin uyku pozisyonunu düzenli olarak değiştirmek, kafatasının tek bir noktada sürekli basınca maruz kalmasını önler.
Tummy Time: Bebeklerin uyanık oldukları zamanlarda karın üstü zaman geçirmeleri, boyun ve sırt kaslarını güçlendirmeye ve kafatasının şekillenmesine yardımcı olur.
Erken Teşhis ve Müdahale: Brakisefali şüphesi varsa, erken teşhis ve müdahale önemlidir.
Brakisefali, kafatasının kısa ve geniş olması durumudur. Nedenleri genetik yatkınlık, pozisyonel faktörler ve kraniosinostoz gibi çeşitli olabilir. Erken teşhis ve uygun tedavi ile çoğu vakada başarılı sonuçlar elde edilebilir. Ebeveynlerin bu konuda bilinçli olması ve bebeklerinin baş şeklini düzenli olarak kontrol etmeleri önemlidir.