Belarusça veya Beyaz Rusça (беларуская мова - belaruskaya mova), Rusça ile beraber Belarus'un resmî dili. Hint-Avrupa dil ailesinin Slav dilleri grubunun Doğu Slav dilleri alt grubuna dahil olup toplam konuşan sayısı yaklaşık 7 milyondur. Mevcut Anayasa (Madde
Belarusçanın iki farklı standardı mevcuttur. İlki Narkamaŭka da denilen 1933 yılından beri kullanılmakta olan resmî form; ikincisi Taraškevica da denilen 1918-1933 arasında kullanılmış olan klasik formdur. Klasik form, resmî formdan temel olarak yazım konusunda ayrılsa da morfoloji ve sözcük dağarcığı bakımından da farklılık gösterir. Resmî form Rusçaya, klasik form da Lehçeye yakın olduğundan birinin diğerine tercih edilmesinde bireylerin politik görüşleri ve millî duyguları rol oynayabilir.
1999 yılında yapılan nüfus sayımında, Beyaz Rusça yaklaşık 3.686.000 Belarus vatandaşı (nüfusun % 36.7'si) tarafından "evde konuşulan bir dil" olarak belirtildi.12 Belarusluların yaklaşık 6.984.000'i (%85.6) Beyaz Rusçayı "anadilleri" olarak ilan etti. Ethnologue gibi diğer kaynaklar, rakamı yaklaşık 2,5 milyon aktif konuşmacı olarak gösterdi.3 Belarus hükûmeti tarafından 2009 yılında yapılan bir araştırmaya göre, Belarusluların %72'si evde Rusça konuşurken, Belarusça aktif olarak Belarusluların yalnızca %11.9'u tarafından kullanılmaktadır. Belarusluların yaklaşık %29,4'ü Belarusça yazabilir, konuşabilir ve okuyabilirken, %52,5'i sadece okuyup konuşabilmektedir.4 UNESCO Dünya Dilleri Tehlike Atlası'na göre Belarus dilinin savunmasız olduğu belirtilir.5
Belarusçanın hem çağdaş hem de tarihsel olarak konulmuş bir dizi ismi vardır.
Belarus alfabesi, ilk olarak Eski Kilise Slavcası için bir alfabe olarak kullanılan Kiril alfabesinin bir çeşididir. Modern Belarusça alfabesinin formu 1918'de tanımlanmıştır ve otuz iki harften oluşmaktadır. Bundan önce Belarusça; Belarus Latin alfabesiyle, Belarus Arap alfabesi ile (Lipka Tatarları tarafından) ve İbrani alfabesi ile (Belarus Yahudileri tarafından) yazılmıştır.10
А а a | Б б b | В в v | Г г ğ | Д д d | Е е e, ye | Ё ё yo | Ж ж j | З з z | І і i | Й й y | К к k |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
/a/ | /b/ | /v/ | /ɣ/ | /d/ | /jɛ, ʲɛ/ | /jɔ, ʲɔ/ | /ʐ/ | /z/ | /i, ʲi, ji/ | /j/ | /k/ |
Л л l | М м m | Н н n | О о o | П п p | Р р r | С с s | Т т t | У у u | Ў ў ŭ | Ф ф f | Х х h |
/l/ | /m/ | /n/ | /ɔ/ | /p/ | /r/ | /s/ | /t/ | /u/ | /w/ | /f/ | /x/ |
Ц ц ts | Ч ч ç | Ш ш ş | Ы ы ı | Ь ь | Э э e | Ю ю yu | Я я ya | ’ | |||
/ts/ | /tʂ/ | /ʂ/ | /ɨ/ | /ʲ/ | /ɛ/ | /ju, ʲu/ | /ja, ʲa/ | – |
Belarusça, Rusça ve Ukraynaca dilleri arasında yüksek derecede karşılıklı anlaşılırlık vardır.11 Doğu Slavcası içinde, Belarus dili en çok Ukraynaca ile yakından ilgilidir.12
Orijinal kaynak: belarusça. Creative Commons Atıf-BenzerPaylaşım Lisansı ile paylaşılmıştır.
Data from 1999 Belarusian general census in English ↩
Of these, about 3,370,000 (41.3%) were Belarusians, and about 257,000 belonged to other ethnicities (Russians, Poles, Ukrainians, and Jews). ↩
In Rusya, the Belarusian language is declared as a "familiar language" by about 316,000 inhabitants, among them about 248,000 Belarusians, comprising about 30.7% of Belarusians living in Russia (data from Russian Census (2002) In Russian). In Ukraine, the Belarusian language is declared as a "native language" by about 55,000 Belarusians, which comprise about 19.7% of Belarusians living in Ukraine (data from 2001 Ukrainian census In Ukrainian). In Polonya, the Belarusian language is declared as a "language spoken at home" by about 40,000 inhabitants (data from 2002 Polish general census Table 34 (in Polish) ). ↩
Alexander M. Schenker. 1993. "Proto-Slavonic," The Slavonic Languages. (Routledge). Pp. 60-121. Pg. 60: "[The] distinction between dialect and language being blurred, there can be no unanimity on this issue in all instances..."
CF Voegelin and F.M. Voegelin. 1977. Classification and Index of the World's Languages (Elsevier). Pg. 311, "In terms of immediate mutual intelligibility, the East Slavic zone is a single language." As members of the East Slavic group of languages, they are descended from a common ancestor. ↩
Roland Sussex, Paul V. Cubberley. (2006). The Slavic languages . Cambridge: Cambridge University Press. pg. 518 ↩
Ne Demek sitesindeki bilgiler kullanıcılar vasıtasıyla veya otomatik oluşturulmuştur. Buradaki bilgilerin doğru olduğu garanti edilmez. Düzeltilmesi gereken bilgi olduğunu düşünüyorsanız bizimle iletişime geçiniz. Her türlü görüş, destek ve önerileriniz için iletisim@nedemek.page