astroturfing ne demek?

Astroturfing veya astroturf,¹ bir kişi, ürün veya politika için aslen tabanda geniş çaplı bir destek bulunmamasına rağmen, böyle bir desteğin var olduğu izlenimini yaratmayı amaçlayan eylemler bütünü. Astroturfing sayesinde azınlık tarafından desteklenen fikirler, halkın bu fikirleri çoğunluğun desteklediğine inanmasına neden olabilir. Diğer devletlerde de var olmakla birlikte eylem özellikle otoriteryen olarak tanımlanmış ülkeler ile ilişkilendirilmiştir. Gazeteler, radyo ve özellikle İnternet ve sosyal medya astroturfing gerçekleştirilen ana mekanları oluşturmaktadır.²

Astroturfing yapması için tutulan şirketlerin otomatik bir şekilde sahte IP adresine ve İnternet geçmişine sahip sanal hesaplar oluşturdukları, bu hesapları politik veya şirket kampanyalarında kullanmadan önce aylar veya yıllar boyunca geliştirdikleri ve bu durumun fark edilmesinin git gide güçleştiği rapor edilmiştir.³

Etimoloji

Astroturfing terimi, İngilizcede tabanının desteğiyle oluşan hareketleri tanımlamak için kullanılan grassroots (çim kökleri) terimine zıtlık oluşturması açısından, yapay çim halı üreten AstroTurf adlı şirketin isminden esinlenerek türetilmiştir.

Ülkelere göre astroturfing

Twitter'daki küresel trendlerin ilk 10'da yer alanlarının en az %20'sinin, sayıları 108.000'i aşan bot hesaplar aracılığıyla yapay bir şekilde oluşturulduğu ve kullanıcıların çeşitli konular hakkında fikirlerini etkilemek amacıyla astroturfing saldırılarında kullanıldığı tespit edilmiştir.⁴

Çin

2008 yılında Çin ilişkileri uzmanı Rebecca MacKinnon; Çin'de devlet destekli 280.000 hesabın İnternet üzerinde Çin'i destekleyen propaganda paylaştığını ve karşıt fikirleri susturduğunu tahmin etmiştir.⁵⁶

Rusya

2014'te muhafazakar medya kuruluşu Toronto Sun'ın haberine göre Rusya'nın astroturfing taktikleri vasıtasıyla kaya gazı gibi kaynakların eldesinde kullanılan fracking adlı yönteme karşı Avrupa ve Batı ülkelerinde kampanyalar yürüttüğü ve bu sayede fosil yakıt ihracatında baskınlığını korumayı amaçladığı rapor edilmiştir.⁷

Türkiye

İlk 5'te yer alan Türkiye Twitter trendlerinin %47'sinin botlar ile gerçekleştirildiği tespit edilmiş olup, bu oran Twitter'ın küresel trendleri ile karşılaştırıldığında önemli ölçüde yüksek olarak değerlendirilmiştir. 2020 yılında yayımlanmış ve Twitter'ın Türkiye trendlerindeki astroturfing saldırılarında kullanılmış anahtar kelimeleri (n=3.211) incelemiş bir çalışmaya göre bu saldırıların büyük çoğunluğunun (n=2.131) belli bir ürünü (özellikle bet sitelerini) tanıtmak için oluşturulduğu ortaya konmuştur.⁸

Politik TT anahtar kelimeleri (n=802) incelendiğinde Adalet ve Kalkınma Partisi'ne destek veren yapay TT'ler (n=381) ilk sırada yer almış, bunu CHP karşıtı astroturf TT'ler (n=124) takip etmiştir. CHP'yi destekleyen (n=118), diğer partileri destekleyen (n=42) ve AKP karşıtı anahtar kelimeler (n=20) diğer astroturf TT'leri oluşturmuştur. Geri kalan anahtar kelimeler politika ile ilişkili olmakla birlikte herhangi bir politik parti bağlantısı içermemiştir. Sahte Twitter Türkiye trendlerinin önemli bir kısmı Adnan Oktar ve Alparslan Kuytul kültleri gibi dini grupların astroturf çalışmalarıyla ilgilidir. İncelenmiş astroturf TT'lerden 1.209 tanesinin; gıda mühendisleri, öğretmenler ve personel gibi gruplar için iş, tutuklular için af yasası veya bedelli askerlik gibi hususlarda hükümete talepte bulunan söz öbekleri olduğu da belirlenmiştir.⁹

Evrim ve LGBT, yapay TT'ler yardımıyla haklarında astroturfing ve dezenformasyon çalışması yürütülmüş konuları oluşturmuştur. Taksicilerin özel taşımacılık hizmeti Uber karşıtı TT'leri botlarla TT yaptığı da kaydedilmiştir.¹⁰