montrö boğazlar sözleşmesi ne demek?
Montrö Boğazlar Sözleşmesi Hakkında Bilgi
Montrö Boğazlar Sözleşmesi, 20 Temmuz 1936'da İsviçre'nin Montrö kentinde imzalanmış ve Türkiye'nin Boğazlar üzerindeki egemenlik haklarını büyük ölçüde geri kazanmasını sağlayan uluslararası bir sözleşmedir. Sözleşme, Türk Boğazları (Çanakkale ve İstanbul Boğazları) üzerinden gemi geçiş rejimini düzenler.
Temel Unsurlar:
- Egemenlik Hakkı: Türkiye'ye Boğazlar bölgesinin askersizleştirilmesi şartıyla, Boğazlar üzerinde tam egemenlik hakkı tanınmıştır. Bu, Türkiye'nin Boğazlar'daki askeri kontrolünü sağlamasına olanak tanır.
- Geçiş Rejimi: Sözleşme, barış zamanında ve savaş zamanında ticaret gemileri ve savaş gemileri için farklı geçiş rejimleri belirler.
- Barış Zamanı: Ticaret gemileri, bayrak ve yük ayrımı yapılmaksızın serbestçe geçiş yapabilir. Savaş gemileri için ise tonaj, sayı ve Boğazlarda kalış süresi gibi kısıtlamalar mevcuttur. Ayrıca, geçiş öncesinde Türkiye'ye bildirimde bulunma zorunluluğu vardır.
- Savaş Zamanı: Türkiye savaşta tarafsız ise ticaret gemileri serbestçe geçiş yapmaya devam eder. Türkiye savaşta ise veya savaş tehdidi altında ise, Boğazları kapatma yetkisine sahiptir. Savaş gemileri için ise geçişler tamamen Türkiye'nin kararına bağlıdır.
- Kısıtlamalar: Bazı devletlere (Karadeniz'e kıyıdaş devletler gibi) belirli avantajlar tanınırken, diğer devletlerin gemi geçişleri kısıtlanmıştır. Bu kısıtlamalar, Karadeniz'deki%20denge'yi korumayı amaçlar.
- Sürekli Geçerlilik: Sözleşme, belirli bir süre için değil, sürekli geçerliliğe sahiptir. Değişiklik yapılması ancak sözleşmeye taraf olan tüm devletlerin onayı ile mümkündür.
- Türkiye'nin Güvenliği: Sözleşme, Türkiye'nin güvenliğini ön planda tutar ve Boğazlar'ın Türkiye'ye yönelik bir tehdit oluşturmasını engellemeyi hedefler.
- Boğazlar%20Komisyonu: Sözleşme ile kaldırılmıştır.
Önemi:
Montrö Boğazlar Sözleşmesi, Türkiye'nin ulusal güvenliği ve bölgesel istikrar açısından hayati öneme sahiptir. Boğazlar üzerindeki kontrolü Türkiye'ye veren bu sözleşme, Karadeniz'deki deniz trafiğinin düzenlenmesinde önemli bir rol oynamaktadır. Türkiye'nin uluslararası arenadaki itibarını güçlendiren ve egemenlik haklarını koruyan bir anlaşmadır.