doğu türkistan cumhuriyeti ne demek?
Doğu Türkistan Cumhuriyeti Hakkında
Doğu Türkistan Cumhuriyeti, 20. yüzyılın ilk yarısında Doğu Türkistan olarak da bilinen Sincan bölgesinde iki kez kısa süreliğine kurulan bağımsız devletlerdir.
Birinci Doğu Türkistan Cumhuriyeti (1933-1934):
- 1933 yılında Kaşgar merkezli olarak kurulmuştur.
- Temelinde, yerel Uygur ve diğer Türk halklarının Çin merkezi hükümetine karşı isyanları yer almaktadır.
- Çeşitli iç çekişmeler ve dış müdahaleler sonucu kısa sürede yıkılmıştır. Özellikle Sovyetler Birliği'nin gizli desteğiyle Çinli Müslüman general Ma Zhongying'in saldırıları etkili olmuştur.
- Bu cumhuriyetin kurucuları ve ideolojisi hakkında daha fazla bilgi için: Doğu Türkistan'ın Bağımsızlık Hareketi
İkinci Doğu Türkistan Cumhuriyeti (1944-1949):
- 1944 yılında Gulca (İli) bölgesinde Sovyetler Birliği'nin desteğiyle kurulmuştur.
- Bu cumhuriyet, birincisine göre daha uzun ömürlü olmuş ve Sovyetler Birliği ile yakın ilişkiler kurmuştur.
- Ancak, Çin Komünist Partisi'nin 1949'da Çin İç Savaşı'nı kazanmasıyla birlikte, İkinci Doğu Türkistan Cumhuriyeti de sona ermiştir. Cumhuriyet liderleri müzakere için davet edilmiş ancak şüpheli bir uçak kazasında hayatlarını kaybetmişlerdir.
- Bu döneme ait önemli liderler ve olaylar hakkında daha fazla bilgi için: Ahmetcan Kasımî ve İkinci Doğu Türkistan Cumhuriyeti.
Genel Değerlendirme:
- Doğu Türkistan Cumhuriyetleri, bölgedeki Uygur ve diğer Türk halklarının bağımsızlık arayışının önemli bir parçası olmuştur.
- Her iki cumhuriyet de çeşitli iç ve dış faktörler nedeniyle kısa sürede yıkılmıştır.
- Günümüzde, Doğu Türkistan'da bağımsızlık yanlısı hareketler devam etmektedir ve Çin hükümetinin bölgedeki politikaları uluslararası alanda tartışma konusudur.
- Bölgedeki güncel durum hakkında daha fazla bilgi için: Sincan Uygur Özerk Bölgesi.