şekillendirme ne demek?

Şekillendirme (Shaping)

Şekillendirme, davranış bilimlerinde ve özellikle öğrenme psikolojisinde kullanılan bir tekniktir. Temel olarak, istenen karmaşık bir davranışı adım adım öğretmek için kullanılır. Bu süreçte, hedef davranışa yakın olan ilk davranışlar pekiştirilir, daha sonra bu davranışlar daha da geliştirilerek hedef davranışa yaklaşana kadar pekiştirme devam eder. Diğer bir deyişle, "doğru" yöne doğru atılan her küçük adım ödüllendirilerek istenen davranışın kademeli olarak ortaya çıkması sağlanır.

Şekillendirme genellikle aşağıdaki durumlarda kullanılır:

• Hedef davranış çok karmaşık olduğunda: Karmaşık bir davranışı bir anda öğretmek yerine, daha küçük ve yönetilebilir adımlara bölmek daha etkili olabilir.
• Birey hedef davranışı ilk başta sergilemediğinde: Şekillendirme, bireyin zaten sahip olmadığı bir davranışı öğretmek için idealdir.
• Yeni beceriler öğretilirken: Örneğin, bir hayvanı belirli bir numarayı yapmaya eğitmek veya bir çocuğa konuşmayı öğretmek gibi durumlarda kullanılabilir.

Şekillendirme sürecinde dikkat edilmesi gereken bazı önemli noktalar şunlardır:

• Hedef davranışın net bir şekilde tanımlanması: İstenen sonucun ne olduğunun açıkça belirlenmesi önemlidir.
• Adımların uygun şekilde belirlenmesi: Her adım, bir önceki adımdan biraz daha zorlayıcı olmalı, ancak birey için ulaşılabilir olmalıdır.
• Pekiştirme zamanlaması: Doğru davranışın hemen ardından pekiştirme yapılmalıdır.
• Sabır ve tutarlılık: Şekillendirme süreci zaman alabilir ve tutarlı bir yaklaşım gerektirir.

Şekillendirme, pekiştirme prensiplerine dayanır ve hem insanlarda hem de hayvanlarda etkili bir öğrenme yöntemidir.