İşte İsmaili Şiiliği hakkında kapsamlı bir Wikipedia benzeri makale:

İsmaili Şiiliği

İsmaili Şiiliği, Şiilik içindeki en büyük ikinci mezheptir. Kökenleri, İmam Cafer-i Sadık'ın yedinci imam olarak kimi atadığı konusundaki anlaşmazlığa dayanır. Çoğunluk İmam Musa Kazım'ı kabul ederken, bir grup İsmail bin Cafer'i (Cafer-i Sadık'ın oğlu) imam olarak kabul etmiştir. Bu nedenle, bu gruba "İsmaili" adı verilmiştir.

Tarihçe

Kökenler ve Erken Dönem

İsmailiğin kökleri, 8. yüzyılın ortalarında İmam Cafer-i Sadık'ın vefatından sonra ortaya çıkan halefiyet kriziyle başlar. Cafer-i Sadık'ın oğlu İsmail, babasından önce vefat etmişti. Bu durum, İsmaili taraftarlarının İsmail'in veya onun soyundan birinin imam olması gerektiği inancını doğurmuştur. Onlara göre, imamet doğrudan İsmail'in soyundan devam etmeliydi.

Karmatiler

9. yüzyılın sonlarında, İsmaililik hareketi, merkezi otoriteye karşı çıkan Karmatiler gibi radikal grupların ortaya çıkışıyla büyük bir dönüşüm geçirdi. Karmatiler, Bahreyn ve Doğu Arabistan gibi bölgelerde etkili olmuş, hatta bir dönem Kabe'yi basıp Kara Taş'ı çalarak İslam dünyasında büyük yankı uyandırmışlardır.

Fatımiler

10. yüzyılda, İsmaililik, Fatımiler tarafından Mısır'da bir devlet kurularak önemli bir siyasi güce dönüştü. Fatımiler, Kahire'yi başkent yaparak geniş bir coğrafyaya hükmettiler ve El-Ezher Üniversitesi gibi önemli kurumlar kurarak İslam dünyasında kültürel ve bilimsel bir merkez oluşturdular.

Nizari İsmailliler

Fatımi halifesi Müstansır'ın ölümünden sonra, halefiyet konusunda anlaşmazlık yaşandı. Bir grup, Nizar'ı halife olarak kabul etti ve bu grup Nizari İsmailliler olarak anıldı. Nizari İsmailliler, Hasan Sabbah önderliğinde Alamut Kalesi'ni merkez edinerek siyasi ve askeri bir güç oluşturdu. Haşhaşiler olarak da bilinen Nizari İsmailliler, suikast taktikleriyle tanınmışlardır.

Mustali İsmailliler

Müstansır'ın diğer oğlu Mustali'yi halife olarak kabul eden grup ise Mustali İsmailliler olarak bilinir. Mustali İsmaillileri, daha sonra Davudi Bohralar ve Süleymani Bohralar gibi farklı kollara ayrılmıştır.

İnanç Esasları

İsmaili Şiiliği'nin temel inanç esasları şunlardır:

• Tevhid: Allah'ın birliğine inanmak.
• Nübüvvet: Hz. Muhammed'in son peygamber olduğuna inanmak.
• İmamet: Hz. Ali'nin ve onun soyundan gelen imamların Allah tarafından seçildiğine inanmak.
• Kıyamet: Ahiret gününe ve dirilişe inanmak.
• Tevil: Kuran'ın zahiri anlamının yanı sıra batıni (gizli) anlamları olduğuna inanmak ve bu anlamların imamlar tarafından açıklanabileceğine inanmak.
• Takiyye: İnançlarını tehlikeye atacak durumlarda gizleyebilme prensibi.

Önemli İsmaili Grupları

• Nizari İsmailliler: Günümüzde Ağa Han tarafından yönetilen en büyük İsmaili koludur.
• Davudi Bohralar: Hindistan merkezli bir Mustali İsmaili grubudur.
• Süleymani Bohralar: Yemen merkezli bir Mustali İsmaili grubudur.

Günümüzde İsmaili Şiiliği

İsmaili toplulukları günümüzde Orta Doğu, Orta Asya, Güney Asya, Doğu Afrika, Kuzey Amerika ve Avrupa gibi çeşitli bölgelerde yaşamaktadır. Ağa Han, Nizari İsmaillilerin imamı olarak, sosyal, ekonomik ve kültürel kalkınma projeleriyle tanınmaktadır. Ağa Han Kalkınma Ağı (AKDN), eğitim, sağlık, kırsal kalkınma ve kültürel mirasın korunması gibi alanlarda faaliyet göstermektedir.

Kaynaklar

• Daftary, Farhad. A Short History of the Ismailis. Edinburgh University Press, 1998.
• Halm, Heinz. The Fatimids and Their Traditions of Learning. I.B. Tauris, 1997.

Umarım bu kapsamlı makale, İsmaili Şiiliği hakkında detaylı bilgi edinmenize yardımcı olmuştur.