şerefname ne demek?

Şerefname Kürt sülalelerinin ayrıntılı tarihçesidir. Şeref Han tarafından 1597 tarihinde Farsça olarak kaleme alınmıştır. Kürt tarihine ilişkin en önemli özgün kaynaklardan biridir.

Şeref Han, Bitlis emiri Şemseddin Han'ın oğlu, Osmanlılarla 1514'te ittifak andlaşmasını imzalayan ve Bitlis'teki Şerefiye Camii'ni inşa ettiren 4. Şeref Han'ın torunudur.

Bölümleri

Şerefname kitabının Kürt hanedan ve beyliklerini konu alan cildi, giriş kısmı ile birlikte toplam beş bölümden oluşmaktadır:

• Giriş bölümü: Kürt toplulukları ve durumlarını anlatır.
• Birinci Safha: Geçmişte bağımsız Kürt devletleri Mervani ve Eyyubi ile Şehrizor, Büyük Lor ve Küçük Lor hakkındadır.
• İkinci Safha: Saltanat ve bağımsızlık iddiasında bulunmamakla birlikte bazen kendi adlarına hutbe okutmuş ve para bastırmış olan Erdelan, Hakkâri, Behdinan (İmadiye) ve Bohtan (Cizre) hükümdarları hakkındadır.
• Üçüncü Safha: Çemişkezek, Eğil, Palo, Çermik, Sason-Hazzo, Hizan, Müks (Bahçesaray), Kilis, Şirvan, Atah (Lice), Tercil (Hazro), Swêdi, Slemani (Silvan), Mahmudiyan (Hoşab), ve diğer yerlerdeki ikincil hükümdar sülaleleri hakkındadır.
• Dördüncü Safha: Yazarın ataları olan Bitlis hükümdarları hakkındadır.¹

Yayınlar

Şerefname’nin yazımı 1597 yılında tamamlanmış olup, birçok hükümdar ve emir kâtibi tarafından çoğaltılmış ve çeşitli dillere tercüme edilmiştir.

Kitabın yazar tarafından istinsah edilmiş özgün elyazması Oxford'da Bodleian Kütüphanesi'ndedir. Bu nüsha, 20 tane renkli minyatür içermektedir. 1599 tarihli bir nüsha St. Petersburg’da bulunmaktadır. Türkiye kütüphanelerinde de çok sayıda elyazması nüshası bulunmaktadır.²

1860'ta Rusça, 1868'de Fransızca çevirisi yayımlanmıştır. Muhammed Ali Avni'nin Arapça çevirisi 1958-1962'de Kahire'de iki cilt olarak basılmıştır.

İlk Türkçe tercüme 1669'da, Şerefname’nin tamamlanmasından 68 yıl sonra, Şerefhan'ın torunlarından Muhammed Bey tarafından yapılmıştır.³ 1684'te ise Palu beyi Yansür Bey'in yanında görev yapan Şem'i tarafından "Terceme-i Tevarih-i Şeref Han" adıyla Osmanlı Türkçesine çevrilmiştir. Şemi bu çeviriye Palu ve Eğil beylerinin yaklaşık bir asırlık tarihçesini de eklemiştir.⁴

Şerefname'nin günümüz Türkçesine ilk çevirisi ise 1971 yılında Mehmet Emin Bozarslan tarafından yapıldı. Celal Kabadayı tarafından yapılan bir çeviri 2007'de Yaba Yayınları tarafından basılmıştır.

Şerefname'nin bilinen ilk Kürtçe çevirisi, 1858 yılında Tevarîxî Qedîmî Kurdistan (Kürdistan’ın Kadim Tarihi) adıyla Mela Mehmûdê Bazîdî tarafından yapılmıştır.⁵ Şerefname'nin Ziya Avcı tarafından yapılan Kürtçe çevirisi ise 2007 yılında Avesta yayınları tarafından yayınlanmıştır.

Kaynakça

• https://web.archive.org/web/20060326114909/http://www.xelkedondurma.com/dirok/dirok_k_html/serefname.html Şerefname
• http://www.kurds.dk/turkce/2000/haber11.html Şerefname

Orijinal kaynak: şerefname. Creative Commons Atıf-BenzerPaylaşım Lisansı ile paylaşılmıştır.

Footnotes

1. ↩
2. ↩

3. Sönmez, Vecihi (2017), "Şerefhan el-Bitlisi ve Şerefnamesi", Sahn-ı Semân’dan Dârülfünûn’a Osmanlı’da İlim ve Fikir Dünyası (Âlimler, Müesseseler ve Fikrî Eserler) - XVI. Yüzyıl. ↩

4. Terceme-i Tevarih-i Şerefhan, Mütercim: Şemî, Hazırlayan: Adnan Oktay, Nûbihar, 2016. ↩

5. Kawa Nemir, "Kürtçe ve Çeviri", Kurdilit (erişim: 28.04.2022) ↩

Kategoriler