Istırap, çeşitli felsefi ve dini sistemlere konu oluşturmuş, mistisizm, ezoterizm ve spiritüalizm'de önem verilen ve ruhsal gelişimi sağlayıcı, öğretici niteliğiyle ele alınan bir kavramdır. Istırap konusunun işlendiği bu alanlarda, ıstırap, elin sobaya değmesi veya kesici bir aletle yaralanması gibi fiziksel bedenle ilgili maddi acılar anlamından ziyade, manevi acılara ilişkin bir kavram olarak ele alınır.
Birçok öğretiye göre, vicdan azabı, pişmanlık duygusu gibi manevi kaynaklı ıstıraplar, dünya yaşamının kaçınılmaz bir öğesi olup aslında bir bilgi edinme yoludur. Bu öğretilerden biri olan Gnostisizm’e ve antikçağda yaşamış inisiyelere göre “kurtuluş” yolunda üç tür bilgi mevcuttur ki, bunlardan biri “ancak ıstırap yoluyla edinilebilen bilgi”dir (pathesis). İnsan, pathesis’i her hatasında ıstırabın söz konusu olduğu bir deneme-yanılma süreciyle öğrenir. Nasıl “sezgi veya tefekkür yoluyla edinilebilen bilgi”ye (gnosis) okullardaki kitabi öğrenimle ulaşılamazsa, ıstırap yoluyla öğrenilebilen bilgiye de başka yollarla ulaşılamaz. Örneğin ateşi çıplak elle tutması durumunda kişinin ne hissedeceğini ateşi daha önce hiç ellememiş bir insan, bunu kitaplardan teorik olarak okumakla öğrenmiş sayılmaz. Nasıl yürümeye yeni başlayan bir çocuk her düşüşünde duyduğu acılardan ders ala ala yürümeyi öğreniyorsa, insan da yaşam yolunun engellerinde ıstırapların kendisine verdiği derslerle düşe kalka hedefine ilerler.
Budizm'de ıstırapların bir öğrenme yolu olarak görülmesinden ziyade ıstırapların nedenleri ve ıstıraplardan kurtulma konusuna ağırlık verilir. Budizm’in kurucusu Sakyamuni Buda insanoğlunun çektiği tüm ıstırapların nedenini insanların maddilikten ayrılmama isteğine, maddeye olan düşkünlüğüne, maddi tutkularının varlığına bağlar. (Mal mülk edinme hırsı, maddi zevklerden yoksun kalmama isteği vs.)
Kısaca, Budist öğretiye göre, dünyada kurtuluşa ermedikçe kimsenin kurtulamayacağı ıstırapların nedeni, geçici olan dünyasal unsurlara bağlanma ve isteklerdir. Budist metinlerde ıstırabın nedenleri arasında, maddi tutkulardan kaynaklanan kin, nefret, kıskançlık, öfke gibi duygular, çeşitli hırslar, cahillik, kişinin nefsini denetleyememesi ve geçmişteki hareketlerinin sonuçlarını kapsayan karması sayılır. Sonuç olarak, Budist öğretiye göre ancak maddi tutkuları kalmamış insan ıstırap duymaz (kurtuluşa ulaşmış olan).
Yoga felsefesinde “ıstırabın nedenleri” (klesa-karins), Sanskrit dilinde “ıstırap çekmek” anlamındaki “klis” sözcüğünden türetilmiş klesa terimiyle ifade edilir. Yoga felsefesine göre, yeryüzünde insanın çektiği ıstırapların nedenleri beş grupta toplanır:
Orijinal kaynak: ıstırap. Creative Commons Atıf-BenzerPaylaşım Lisansı ile paylaşılmıştır.
Ne Demek sitesindeki bilgiler kullanıcılar vasıtasıyla veya otomatik oluşturulmuştur. Buradaki bilgilerin doğru olduğu garanti edilmez. Düzeltilmesi gereken bilgi olduğunu düşünüyorsanız bizimle iletişime geçiniz. Her türlü görüş, destek ve önerileriniz için iletisim@nedemek.page