çiyan ne demek?

Çıyanlar Hakkında Bilgi

Çıyanlar, eklembacaklılar (Arthropoda) şubesine ait, Chilopoda sınıfında yer alan, uzun ve segmentli vücutları olan, avcı hayvanlardır. Halk arasında kırkayaklarla karıştırılsalar da, çıyanlar her bir vücut segmentinde sadece bir çift bacağa sahipken, kırkayaklarda iki çift bacak bulunur.

Temel Özellikleri:

• Vücut Yapısı: Çıyanların vücutları, baş ve çok sayıda segmentten oluşur. Segmentlerin her birinde bir çift bacak bulunur. Bacak sayıları türlere göre değişiklik göstermekle birlikte, her zaman tek sayıdır (örneğin 15, 17, 19 çift gibi). En öndeki bacak çifti, zehirli tırnaklara (forcipules) dönüşmüştür ve avlarını yakalamak ve felç etmek için kullanılır.
• Beslenme: Çıyanlar etoburdur ve böcekler, örümcekler, solucanlar ve diğer küçük omurgasızlarla beslenirler. Daha büyük türler, küçük omurgalıları da avlayabilir.
• Habitat: Çıyanlar, dünya genelinde çeşitli habitatlarda bulunabilirler. Genellikle nemli ve karanlık yerleri tercih ederler. Yaprak döküntüleri altında, taşların altında, ağaç kabuklarının altında ve toprakta yaşarlar. Bazı türler evlerin içinde de görülebilir.
• Üreme: Çıyanlarda üreme, türlere göre farklılık gösterir. Bazı türler yumurtalarını toprağa bırakırken, bazı türler yavrularını doğurur. Yavrular, erginlere benzemekle birlikte, daha küçüktürler ve deri değiştirerek büyürler.
• Zehir: Çıyanların zehirleri, avlarını felç etmek ve kendilerini savunmak için kullanılır. İnsanlar için çoğu çıyan türünün zehri tehlikeli olmasa da, büyük türlerin ısırıkları acı verici olabilir ve lokal enflamasyona neden olabilir. Alerjik reaksiyonlar da görülebilir.

Sınıflandırma:

Çıyanlar (Chilopoda) sınıfı, aşağıdaki ana takımlara ayrılır:

• Lithobiomorpha: Taşçıyanları olarak da bilinirler. Kısa bacaklı ve zırhlı görünümlüdürler.
• Scutigeromorpha: Uzun bacaklı ve hızlı hareket edebilen türlerdir. Evlerde sıkça görülen Scutigera coleoptrata bu takıma aittir.
• Geophilomorpha: Uzun, ince ve toprakta yaşayan türlerdir. Gözleri yoktur ve genellikle çok sayıda segmenti vardır.
• Scolopendromorpha: Büyük ve güçlü çenelere sahip türlerdir. Bazı türleri insanları ısırabilir ve ısırıkları acı verici olabilir.

Önemli Not: Çıyan ısırığı durumunda, ısırılan bölgeyi sabun ve suyla temizlemek ve bir doktora danışmak önemlidir.