zamanaşımı ne demek?

Zamanaşımı Hakkında Bilgi

Zamanaşımı, hukuk sistemlerinde belirli bir süre geçtikten sonra bir hakkın talep edilememesi veya bir suçun kovuşturulamaması durumunu ifade eder. Temel olarak, hak sahiplerinin veya devletin belirli bir süre içinde harekete geçmemesi durumunda, hukuki süreç başlatma yetkilerini kaybetmelerini öngören bir düzenlemedir. Zamanaşımının amacı, hukuki istikrarı sağlamak, delillerin zamanla kaybolması veya güvenilirliğinin azalması gibi nedenlerle adaletin sağlanmasının zorlaşmasını önlemek ve uzun süre askıda kalan hukuki ihtilafların önüne geçmektir.

Zamanaşımının Türleri:

• Dava Zamanaşımı: Bir hakkın mahkeme yoluyla talep edilebilmesi için öngörülen sürenin dolmasıdır. Bu süre dolduktan sonra dava açılsa bile, davalı zamanaşımı def'inde bulunarak davanın reddini sağlayabilir. (Dava Zamanaşımı)
• Ceza Zamanaşımı: Bir suçun işlenmesinden sonra belirli bir süre geçtikten sonra devletin o suçu kovuşturma veya cezalandırma yetkisinin ortadan kalkmasıdır. Bu süre, suçun niteliğine ve ağırlığına göre değişir. (Ceza Zamanaşımı)
• Hak Düşürücü Süre: Bir hakkın kullanılabilmesi için kanunla belirlenmiş kesin bir süredir. Zamanaşımından farklı olarak, hak düşürücü süre geçtikten sonra hak kendiliğinden sona erer ve bu durum mahkeme tarafından re'sen (kendiliğinden) dikkate alınır. (Hak Düşürücü Süre)

Zamanaşımını Durduran ve Kesen Nedenler:

Zamanaşımı süresi, bazı durumlarda durabilir veya kesilebilir.

• Zamanaşımının Durması: Belirli bir olayın meydana gelmesiyle zamanaşımı süresinin geçici olarak durmasıdır. Bu olay ortadan kalktıktan sonra süre kaldığı yerden işlemeye devam eder.
• Zamanaşımının Kesilmesi: Zamanaşımı süresinin tamamen sona ermesi ve yeniden başlamasıdır. Kesilmeye neden olan bir olay gerçekleştikten sonra, zamanaşımı süresi baştan itibaren işlemeye başlar.

Önemli Notlar:

• Zamanaşımı süreleri, kanunlarda açıkça belirtilmiştir ve her hak veya suç için farklı olabilir.
• Zamanaşımı def'i, davalının mahkemeye sunması gereken bir savunmadır.
• Zamanaşımı, kamu düzenine ilişkin bir kavramdır ve hukuki güvenlik ilkesinin bir gereğidir.