yaptırım ne demek?

Yaptırım

Yaptırım, bir devletin veya uluslararası kuruluşun, başka bir devletin veya aktörün davranışlarını değiştirmek amacıyla uyguladığı, genellikle ekonomik veya siyasi nitelikteki kısıtlayıcı önlemlerdir. Bu önlemler, hedef ülkenin ekonomisine zarar vererek, siyasi baskı oluşturarak veya belirli faaliyetlerini engelleyerek istenilen davranış değişikliğini sağlamayı amaçlar.

Yaptırım Türleri:

• Ekonomik Yaptırımlar:
  • Ticaret ambargosu: Belirli ürünlerin veya tüm ticaretin yasaklanması.
  • Finansal yaptırımlar: Bankacılık işlemlerinin kısıtlanması, varlıkların dondurulması.
  • Sektörel yaptırımlar: Belirli sektörlere (enerji, savunma vb.) yönelik kısıtlamalar.
• Siyasi Yaptırımlar:
  • Diplomatik ilişkilerin kesilmesi veya azaltılması.
  • Seyahat yasakları.
  • Uluslararası örgütlerden dışlanma.
• Askeri Yaptırımlar:
  • Silah ambargosu.
  • Askeri operasyonlar (BM Güvenlik Konseyi kararıyla).

Yaptırımın Amaçları:

• Uluslararası hukuku ve normları korumak.
• İnsan hakları ihlallerini durdurmak.
• Terörizmi engellemek.
• Nükleer silahların yayılmasını önlemek.
• Demokratikleşmeyi teşvik etmek.

Yaptırımın Etkileri:

Yaptırımların etkileri karmaşıktır ve genellikle hedef ülkenin ekonomisi üzerinde olumsuz etkileri vardır. Ancak, siyasi hedeflere ulaşma konusunda başarı oranları değişkendir. Yaptırımlar, hedef ülkenin halkı üzerinde de olumsuz etkilere yol açabilir.

Uygulayan Aktörler:

• Birleşmiş Milletler (BM)
• Avrupa Birliği (AB)
• Amerika Birleşik Devletleri (ABD)
• Bireysel devletler