yan anlam ne demek?

Yan anlam, bir kelimenin temel anlamıyla bağlantılı olarak zamanla ortaya çıkan değişik anlamlarından her biri. Kelimenin temel (birincil) anlamının dışında, ancak temel anlamıyla az çok yakınlık taşıyan yeni anlamlar kazanması yan anlamı oluşturur. Bir kelimenin yan anlam kazanmasında genellikle yakıştırma ve benzerlik ilgisi etkili olmaktadır. Yan anlamlar, temel anlamla birlikte gerçek anlamları meydana getirirler.

Mesela “göz” dendiğinde akla ilk gelen, kelimenin temel anlamı olan organ adıdır. Ama “iğnenin gözü”, “çantanın gözü”, masanın gözü” tamlamalarındaki anlamlar benzetme yoluyla kazandırılmış yeni anlamlardır. Bunlara da yan anlam denir .

Örnekler

• Baş

Temel anlam: bir canlının kafası.

Yan anlamlar:

1. Başlangıç (köprübaşı)
2. Önder, yönetici (ustabaşı)
3. Tane (bir baş soğan)
4. Uç (toplu iğnenin başı)

• Burun

Temel anlam: canlılarda koku alma organı

Yan anlamlar:

1. Bir cismin ön kısmı (geminin burnu)
2. Karanın denize uzandığı bölüm, uç nokta (Sinop Burnu)

Başka örnekler

• Çiçekleri <u>masa</u>ya bıraktım. ^{(temel anlam)} Polis memuru kaçakçılık <u>masa</u>sında görevliydi. ^{(yan anlam)}
• Gemi <u>bat</u>tı. ^{(temel anlam)} Güneş <u>bat</u>tı. ^{(yan anlam)} İğne <u>bat</u>tı. ^{(yan anlam)}
• <u>İnce</u> bir dal ^{(temel anlam)} Uzun, <u>ince</u> bir adam ^{(yan anlam)}
• <u>Sırtıma</u> dokunarak beni uyardı.^{(temel anlam)} Dağın <u>sırt</u>ına tırmandık. ^{(yan anlam)}
• Yangında tüm bina <u>yan</u>dı. ^{(temel anlam)} Bu yaz iyice <u>yan</u>dım. ^{(yan anlam)}

Kaynakça

Orijinal kaynak: yan anlam. Creative Commons Atıf-BenzerPaylaşım Lisansı ile paylaşılmıştır.

Kategoriler