Tzolkin, Maya uygarlığının kullandığı kutsal takvimdir. Genellikle 260 günlük bir döngü olarak bilinir ve dini törenler ile kehanet amacıyla kullanılmıştır. Aynı zamanda Mezoamerika'daki diğer kültürler tarafından da çeşitli isimlerle (örneğin Azteklerde tonalpohualli) kullanılmıştır. Tzolkin, Haab takvimi ile birlikte kullanılarak 52 yıllık bir döngü olan Takvim Turu'nu oluşturur.
Tzolkin'in kökeni tam olarak bilinmemektedir. Bir teoriye göre, insan gebelik süresiyle (yaklaşık 9 ay) mevsimlerin süresinin (yaklaşık 3 ay) kombinasyonundan türetilmiştir. Başka bir teori ise, takvimin matematiksel ve astronomik gözlemlere dayandığını savunur.
"Tzolkin" kelimesi, Yucatec Maya dilinde "günlerin sayımı" anlamına gelir. Takvimin dini ve kehanet amaçlı kullanımının, Maya toplumunda hayatın her alanına nüfuz ettiği düşünülmektedir.
Tzolkin takvimi, iki ayrı döngünün birleşmesiyle oluşur:
Sayılar (1-13): Bu döngü, 1'den 13'e kadar olan sayıları içerir.
Gün Adları: Bu döngü, 20 farklı günden oluşur. Bu günler şunlardır:
Bu iki döngü birlikte dönerek, 260 (13 x 20) farklı gün kombinasyonu oluşturur. Her gün, bir sayı ve bir gün adıyla temsil edilir. Örneğin, "1 Imix'", "2 Ik'", "3 Ak'b'al" şeklinde devam eder. 13'e ulaşıldığında, sayılar döngüsü tekrar 1'den başlar, ancak gün adları döngüsü devam eder. Böylece, "13 Ben"den sonra "1 Ix" gelir. Benzer şekilde, gün adları döngüsü de 20'nci güne ulaştığında tekrar başlar.
Tzolkin takvimi, Maya toplumunda birçok amaç için kullanılmıştır:
Tzolkin takvimi, Haab takvimi ile birlikte kullanılarak 52 yıllık bir döngü olan Takvim Turu'nu oluşturur. Haab, 365 günlük bir güneş takvimidir. Tzolkin ve Haab'ın aynı güne denk gelmesi 52 yıl sürer. Bu döngü, Maya uygarlığında önemli bir zaman dilimi olarak kabul edilirdi.
Tzolkin takvimi, günümüzde hala bazı Maya toplulukları tarafından kullanılmaktadır. Ayrıca, Yeni Çağ (New Age) hareketleri tarafından da popüler hale getirilmiştir. Bu çevrelerde, Tzolkin'in kişisel gelişim, ruhsal farkındalık ve evrensel enerjiyle uyumlanma gibi amaçlar için kullanılabileceğine inanılmaktadır. Jose Arguelles gibi isimler, Tzolkin'i modern yorumlarla yeniden canlandırmışlardır.
Tzolkin, sadece Maya uygarlığına özgü bir takvim değildir. Mezoamerika'daki diğer kültürler de benzer takvim sistemleri kullanmışlardır. Örneğin, Aztekler'de tonalpohualli olarak bilinen takvim, Tzolkin'in bir benzeridir. Farklı kültürlerde farklı isimlerle anılsalar da, bu takvimlerin temel yapısı ve işlevi benzerdir.
Tzolkin takvimi, Maya uygarlığının karmaşık ve sofistike zaman anlayışının bir yansımasıdır. Dini, sosyal ve kültürel hayatta önemli bir rol oynamış ve günümüzde hala bazı topluluklar tarafından kullanılmaktadır. Takvimin yapısı, anlamı ve kullanımı, Maya uygarlığının derin bilgi birikimini ve evrenle olan bağlantısını anlamamıza yardımcı olur.